Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan ve 12.03.2020 tarihinde Kültür ve Turizm
Bakanlığı tarafından onaylanan Kumluca İlçesi Olympos Antik Kenti I.,II. ve III. Derece
Arkeolojik Sit Alanına ilişkin Milli Park sınırları dışında kalan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni
Planı Değişikliği , 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Koruma
Amaçlı İmar Planı 29 Nisan 2020 tarihinde askıya çıkarılmış ve kamuoyunda farklı çevreler
tarafından planla ilgili yorumlar yapılmıştır. Mesleğimizi doğrudan ilgilendiren Olimpos
Koruma Amaçlı İmar Planınına ilişkin Şehir Plancıları Odası Antalya Şubesi olarak plan, plan
raporunu ve plan notlarını da inceledikten sonra çeşitli yönlerden değerlendirilmede
bulunulmuştur.
Doğal değerler, tarihsel ve kültürel mirasın korunarak geliştirilmesi hedefi planlamanın temel
hedefleri arasındadır. Koruma Amaçlı İmar Planı: 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu uyarınca belirlenen doğal sit alanları ve kentsel, arkeolojik, tarihi sit alanları
ile çakışan doğal sit alanlarının büyüklüğü ve özelliğine göre, doğal ve çevresel değerlerin
etkileşim-geçiş sahası da dikkate alınarak sürdürülebilirliğini, mutlak korunmasını ve gelecek
nesillere intikalini sağlamak amacıyla halihazır haritalar ve mülkiyet verilerine dayalı olarak,
gerekli asgari meslek gruplarının ortak çalışması ile istihdam ve katma değer yaratan
stratejileri, koruma esaslarını, sağlıklaştırma, yenilenme projelerini, uygulama etap ve
programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve varsa taşıt ulaşımını, altyapı tesislerinin
tasarım esaslarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan
yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanacak, hazırlatılacak hedefler, araçlar,
stratejiler ile planlama kararları, tutumları, plan notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan
nazım ve uygulama imar planlarını içeren planlardır.
Olimpos gerek doğal gerek tarihi ve kültürel yapısıyla çok çeşitli kaynak değerlerini bir arada
bulunduran uluslararası ölçekte tanınırlığı olan bir yerleşmedir. Orman varlığı, tarım alanları,
sulak alanlar, flora ve fauna varlığı, kıyılar ile geçmişten günümüze gelebilen tarihsel-kültürel
mirasın pek çoğunu birlikte bulunduran nadide yerleşmelerimizden birisidir. Planlama
sürecinde bu değerlerin sadece bir ya da birkaçının değil tümünün korunması kuşkusuz,
önemli olmaktadır. Bu gerçek tüm planlama sürecinde koruma ilkesinin öne çıkartılmasını
gerektirmektedir. Alanın 2017 yılında kaçak yapıların yoğun olarak bulunduğu alanın imar
planı yapımına gerekçe gösterilerek sit statüsünün ikinci dereceden üçüncü dereceye
düşürülmesi ve bunun gerekçesinin mevcut yapıların yasallaştırılması olması korumanın
ilkeselliğine ve bütüncüllüğüne zarar vermekte, bu koşullarla hazırlanan imar planı da
gelecekte çevre yerleşimler içinde aynı talepleri arttırarak Koruma İmar Planının
sürdürülebilirlik, mutlak koruma ve alanın özgün dokusuyla gelecek nesillere intikalini
sağlamak amaçlarıyla bağdaşmamaktadır.
Alanın bütüncül anlamda korunması ve alandaki doğal, kültürel ve tarihi değerlerin
sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekmektedir. Planlama kararıyla mevcut yapıların
yasallaşmasına imkan veren planlama kararları aynı zamanda hiç yapılaşmamış şu an
üzerinde portakal bahçeleri olan parselleri de ekolojik turizm adı altında yapılaşmaya teşvik
etmektedir. Bu da ileride alanda farklı kullanım taleplerini doğurma ve alanın günümüzde
turizmde tercih edilme nedeni olan özgün dokusunun bozulmasına yol açma riskleri
taşımaktadır.
Bu tür koruma amaçlı imar planlarının en önemli özelliklerinden birisi o bölgeye ait kapsamlı
analiz çalışmalarını içermesi gerekliliği ve bu analizlerden çıkan neticeler ışığında geleceğe
yönelik koruma stratejilerinin geliştirilmesi gerekliliğidir. Olimpos Koruma Amaçlı İmar
Planından korumadan ziyade kullanıma ilişkin planlama kararları geliştirildiğini görmekteyiz.
1000 metrekare üstündeki park alanlarına ticaret içeren kararlar getirilmesi rekreasyon
alanlarına yine ticaret kullanımı sağlaması, tarım alanlarında bağ evi yapma yapılaşma
kararları, ekolojik turizm kararlarının 1/25.000 ölçekli çevre düzeni plan kararları ile emsal ve
kullanım açısından çelişkiler taşıması, plan bütünlüğü içinde öngörülen etkileme geçiş alanı
koşulları, katılımcı alan yönetim modellerine ve uygulama etap ve programına ilişkin kararları
içermemesi, açık alan sistemini ve ulaşıma dair yaya dolaşımı, genel otopark yapısını ve
taşıma kapasitesinin çevreye vereceği etkilerin planlama kararlarında yer almaması,
korumaya ilişkin stratejilerinden çok alanın kullanımına, ticareti ve yapılaşmayı teşvik edici
stratejileri içermesi bunun yanında alanı kullanacak ziyaretçilerin ihtiyacı olan sosyal donatı
alanı ihtiyacının planda yeterince sağlanamaması koruma amaçlı imar planı mantığına
uymamaktadır.
Olimpos Koruma Amaçlı İmar Planı çalışmaları uzun yıllardır devam etmesine rağmen bu
süreçte meslek odalarının görüş ve düşüncelerine başvurulmamış olması planlamaya katılım
sürecinin sağlıklı olarak işlemediğini göstermektedir. Halbuki koruma amaçlı imar planlarının
en temel özelliklerinden birisi sadece o yöredeki halkın değil mesleğin teknik ve bilimsel bakış
açısıyla bakan meslek odalarının görüşleri bu sürece dahil edilmesinin gerekliliğidir.
Böylesine uluslar arası tanınırlığı olan önemli bir alanın sorunlarının çözümünde katılımcı,
teknik, bilimsel ve alanın özelliklerini göz önüne alınarak özgün bir bakış açısına ihtiyaç
bulunmaktadır. Olimpos`un geçmişten günümüze devam eden sorunlarının çözümü
yapılaşmayı özendirmek değil koruma, iyi yönetim ve denetim olmalıdır.
TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI ANTALYA ŞUBESİ
