Türk Belediyeler Birliği Genel Sekreteri Vali Cemal Ayman Başkanlığında açılan toplantıya, Ankara Üniversitesi SBF Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Cevat Geray ve Prof. Dr. Can Hamamcı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Başkanı üyemiz Prof. Dr. Melih Ersoy, Yalova Valisi Doç. Dr. Yusuf Erbay, Ürgüp Belediye Başkanı Bekir Ödemiş, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Mustafa Yardımcı ve üyemiz A. Hayri Güven ile, Pendik, Kars Belediye Başkan Yardımcıları, Bursa, Yalova ve İzmir Aliağa Yerel Gündem 21 Sekreterleri ve TOBB Başkan Danışmanı katıldılar.
Toplantıda son yasal düzenlemeler içinde kentli yurttaşın karar alma mekanizmalarına katılımı anlamında gerçekleştirilen açılımlar ve kent konseylerinin işlerlik kazanabilmesi anlamında yapılabilecekler üzerinden bir sunuş gerçekleştirildi. Bunun ardından konuşmacılara sırayla söz verilerek kent konseylerinin işleyişi ile ilgili toplantı sırasında dağıtılan Yönetmelik Taslağı ilgili değerlendirmeleri istendi.
İlk sözü alan Prof. Dr. Cevat Geray, kent konseylerinin iktidarın gücün paylaşımı anlamına da geldiği noktasından hareketle, demokratikleşmenin en temel araçlarından olan halk katılımının geliştirilmesinin önemine değindi. Demokrasi, ortak yaşam ve yerel yönetim kültürünün yaşayarak –katılarak öğrenmekten geçtiğini, oy vermeye indirgenmekte olan bir demokrasinin yerel düzlemlerdeki bu mekanizmaları hayata geçirmekle olanaklı olacağının altını çizdi. Böylesi bir yerel inisiyatifin asayla düzenlenmesinde de bir anlamda çelişki olabileceğini belirten Geray, meslek odalarının ihtisas komisyonları ve belediye meclislerine katılacağı bir düzenlemenin çok gerekli olduğunu vurguladı. Bunun yanında, kamuda çalışanların belediye meclislerine üye olmasının meclislerin güçlenmesi ve kamu yararına hizmet verebilmesi anlamında katkısı olabileceğine de değinen Geray, planların kent konseylerinde olabildiğince geniş bir katılımla tartışılmasının gerekli ve önemli olduğuna değindi.
Ürgüp Belediye Başkanı Bekir Ödemiş ise, son 15 yıldır katılımı arttırmayı hedefleyen yasal düzenlemeler yapılırken, katılımın azalması, ekseninin değişip çıkar ve rant odaklı hale gelmesi ve siyasal yandaşların katılımına yönelmesi konusundaki tehlikelere değindi. Odamız üyesi ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Başkanı Prof. Dr. Melih Ersoy ise, yeni yürürlüğe giren yerel yönetim yasaları çerisinde en çok geçen iki kavramın demokrasi ve katılım olduğunu ancak, bunların hayata geçmesi anlamında gerek uygulama araçları ve gerekse temsiliyetin mekanizmaları anlamında sorunlar olduğunu belirtti. Temsiliyetin korporatist bir yapı yerine toplumun örgütlenemeyen kesimlerini sadece mahalle muhtarları ile sınırlı olmayacak biçimde apartman yönetimlerini de katan bir yapıya genişletilmesinin önemine değinen Ersoy, bağımsız bir bütçe, özerk bir yapı ve sekreterya üzerinden hayata geçmesinin gerekliliğinin altını çizerek, sadece istişari nitelikli bir kent konseyinin işlemesinin konseyin işleyişini emeğe saygı noktasında sekteye uğratacağını vurguladı. Ersoy ayrıca, kent konseylerinin web sayfası sahibi olmaları ve üretilenlerin kentli yurttaş ile paylaşmalarının önemini aktararak bu hususun yapılacak bir yönetmelik çalışmasında değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Yerel Gündem 21 Sekreterleri ve Belediye Başkan Yardımcılarının kent konseyleri ile ilgili deneyimlerini aktardıkları toplantıda, üyemiz Hayri Güven, Stratejik planlama çalışmaları ile kent konseyi ilişkilerinin kurulması gerekliliğine, sivil inisiyatifin kendi içerisinde gelişebilmesinin önemine değindi. Etkinlikte bulunmanın sadece bütçe ile ilişkilendirilmesinin önemine de vurgu yapan Güven, katılacak hemşehrinin, kentlinin nasıl duyarlı hale getirileceğini önemsemek gerektiğini belirtti.
Prof. Dr. Can Hamamcı’nın katılımın yetkileri merkezi yönetimden alıp yerel yönetime vermekle sağlanamayacağını, bunun demokratikleşme anlamında da sorunlu olabileceğine değinen Geray, Belediye Kanunu’nda geçen saydamlık ilkesi üzerinden kent konseylerinin alacağı ararların belediye meclislerinde gerekçeli olarak görüşülüp, değerlendirilmesi anlamında bir ipucu erdiğini söyledi.
Toplantının ikinci bölümünün başkanlığını da üstlenen Yalova Valisi Doç. Dr. Yusuf Erbay ise, kentsel yaşama katılımın çok önemli olduğunu vurgulayarak, bunun için bilgi alma ve tartışma hakkı, karar alma-katılım mekanizmalarının ortamlarının tasarlanması ve yargı hakkı anlamında 3 ayrı düzlemde özgürlükler belirlenmesi ve düzenlemeler yapılması gerektiğini vurguladı.
Toplantıda Odamız adına söz alan Genel Başkan Buğra Gökçe ise öncelikle kent konseyi benzeri katılım amaçlı oluşumların 3 grupta toplanabileceğini belirtti. Buna göre;
Kent konseyi ya da yerel gündem 21 adında bir oluşumun kurulup olabildiğince bağımsız ve katılımı odağına koyan bir içerikte oluşturulmaya çalışıldığı görece sağlıklı olarak değerlendirilecek ilk grup,
Kent konseylerinin kurulduğu ancak yerel yönetimin etkisi ve güdümünde ve yerel yönetimin kendini meşrulaştırma aracı olarak işlevlendirilmeye çalışıldığı ikinci grup,
Kent konseyleri ya da halk katılımı yönünde herhangi bir örgütlenmenin bulunmadığı ya da toplumsal muhalefet amaçlı örgütlenmelerin de dikkate alınmadığı üçüncü grubun varlığını ortaya koydu.
Kent konseylerinin ve kentsel karar alma mekanizmalarına katılım anlamında yeni yasal düzenlemelerle sağlanan açılımların hayata geçişine dair bir Türkiye fotoğrafı çizen Gökçe, Belediye Yasasında ihtisas komisyonlarına katılım anlamında sağlanan olanağın belediyeler tarafından büyük ölçüde değerlendirilmediğini, İmar Komisyonlarına ve Kent Konseylerine katılım anlamında da üniversitelerin ve meslek odalarının katkı ve katılımının çok da istenmediğini ve bu olanağın belediyeler için de kesinlikle değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Öte taraftan, 5216 Sayılı Koruma Kanunu ile Koruma Kurullarına söz hakkı düzeyinde katılımın daha etkin bir biçimde işlediğinin gözlendiğini belirten Gökçe, kentsel yaşama katılmak isteyen örgütlü ve örgütsüz toplum kesimlerine bu fırsatın verilmesi gerektiğini belirtti. Tüm planların olabildiğince geniş bir katılımda tartışılmasının ve planlama çalışmalarına katılımın askı süreçlerine indirgenmemesi gerekliliğinin önemine değinen Gökçe, bu işleyişte kent konseylerinin işleyişinin de belediye başkanlarının kendilerini sivil toplum ayağında meşrulaştırma aracı olarak kullanılma tehlikesi taşıdığını belirtti. Kent konseylerinin herkesin eteğindeki taşı döküp bir dahaki toplantıya kadar bekleyeceği bir yapı olmaması gerektiğini vurgulayan Odamız Başkanı Gökçe, sürekli ve etkin bir halk katılımı için, sadece istişari nitelikteki bir organın ve sadece çıkar gruplarının temsil edileceği bir örgütlenmenin eksik kalacağını anlattı. Kamu ve toplum yararına görev yapan ve herhangi bir çıkar grubunu temsil etmeyen Odaların bilgi alma, tartışma ve ortamları belirlenmiş katılım süreçlerinde bulunma anlamında sınırlanmaya çalışılmasının önlenmesi gerekliliğine değinen Gökçe, yargı denetimi dışında bir katılım hakkı bırakmayan, yargı kararlarının oluşması aşamasında yeni idari işlemlerle katkı, katılım ve denetimi aşmaya çalışan yönetimlerin kent konseylerinin verimli ve etkin işletilmesinde nasıl bir tavır alacağının çok önemli bir soru işareti olduğunu söyledi.
Oda Başkanımız ayrıca, katılım için eğitimin önemine değinerek belediye başkanlarının imar, planlama, halk katılımı ve kent konseyleri bağlamında bir dizi eğitimden geçirilmesinin de çok önemli bir gereklilik olduğunu belirtti. Katılım için, demokrasi ve kentte yaşam kültürünün kentlilik bilincinin içselleştirilmesi gerektiğini de ifade eden Gökçe, bu anlamda da gerek belediyelere, gerek kent konseylerine ve gerekse İçişleri Bakanlığına düşen görevler olduğunu hatırlattı. Odamızın bu çerçevede ulusal ve yerel düzeyde bir bilinç yaratılması anlamında çok önemli bir görev yüklendiğini vurgulayan Oda Genel Başkanı, sembolik bir içerikten kurtarılan gerçek katılım mekanizmalarının geliştirilmesi anlamında yapılan çalışmaları değerli bulduğunu belirterek sözlerini bitirdi.
