"MEKÂNSAL DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM"

ÇAĞRI VE BİLDİRİ DUYURUSU

7-8-9 KASIM 2012, ANKARA

Neoliberal politikaların yaratmış olduğu eşitsizlikler, 1990`lardan başlayarak dünya gündemine özellikle gelir dağılımındaki adaletsizliklerden kaynaklanan ekonomik kriz ortamını dayatmış durumdadır. Toplumsal adaletsizliklerin doğal yansıması olarak; küresel sermayenin kontrolsüz bir biçimde büyüdüğü,  çevresel adaletin olmadığı bu düzende çevreyi kirletenlerle bedelini ödeyenler farklılaşmıştır. Kırsal alanların boşaltıldığı, kentlerin yarıştırıldığı, yaşam alanlarının birbirinden koparıldığı, kentin dezavantajlı kesimlerinin kentsel hizmetlere erişiminin zorlaştığı, kamusal mal ve hizmetlerin özelleştirmelerle el değiştirmeye başladığı bu dönemin en belirgin özelliği; toplumsal eşitsizlikleri giderek daha çarpıcı biçimde yansıtan mekânın da baş döndürücü değişimi ve dönüşümü olmuştur.

Ülkemizde 1960`lı yıllarda başlayan planlı kalkınma çabaları çerçevesinde, sanayileşme hareketlerinin mekânsal tercihi olan kentlere ve "kentleşme sürecine" müdahale yoluyla kalkınma hedeflenmiş, bu amaçla kentleşme politikaları geliştirilmiştir. Yaşanan süreçte sanayileşme yoluyla kalkınma hedefine kentsel rantlara bağlı zenginleşme eğilimlerinin durdurulamaması nedeniyle erişilemezken, ekonominin lokomotif sektörü olarak inşaat sektörünün seçilmiş olması da kentsel rantlara bağlı ekonomik büyümeyi desteklemiştir.

Küresel politikaların dayattığı yeni koşullar toplumsal değişimin de göstergesidir. Sanayi toplumundan, farklı bir toplumsal yaşam düzeyine geçiş süreci kentsel politikaları da belirlemektedir. Sanayileşmiş batı ülkelerinde uygulanan tüm kentsel politikalar yaşanan değişimlerin-geçişlerin yeni fiziki mekân talepleriyle örtüşmüştür. Nitekim sanayileşme ile değişen kentlere karşı yeni kentsel politikalar; Haussman`ın, Howard`ın yaklaşımları, daha sonra sanayileşmeden hizmet toplumuna geçişteki yeni mekân talepleri, değişen kent merkezlerinin oluşması bu sürecin örnekleridir.

Batı ülkelerinde kentsel dönüşüm, farklı nedenlerle yaşanan sosyal ve ekonomik değişimlerin kentsel mekâna olumsuz etkilerine müdahale amacıyla ortaya çıkmıştır.  Batıda mekânsal bozulmalara müdahale amaçlı kentsel yenileme (urban renawal); mekânsal ve toplumsal bozulma etkilerinin giderilmesini amaçlayan sağlıklılaştırma (urban rehabilitation); özellikle sanayi ve ticaret alanlarının mevcut çevresel baskılarını azaltma amaçlı olarak teknolojik yenilenmesini amaçlayan çalışmalar (urban regeneration); kentsel çöküntü alanlarının canlandırılmasını amaçlayan çalışmalar (urban revitalization); sağlıksız bölgelerin boşaltılması amaçlı çalışmalar (replacement); yapı alanlarında değer artışı yaratmayı amaçlayan kentsel değişim (urban transformation); vb. kavramlar ile farklı kentsel/mekânsal sorunlara farklı müdahale yöntemleri geliştirilmiştir. Bu kavramlardan yalnızca kentsel değişim (urban transformation); ülkemizde gerçekleştirilmekte olan kent parçalarında, değer artışı sağlamak yoluyla mekânın el değiştirmesine yönelik kentsel dönüşüm anlayışına yakın bir müdahale yöntemidir.

1990`ların sonlarında küresel yoksullaşma olarak somutlaşmaya başlamış olan ekonomik kriz ortamından çıkış için üretilen çözüm, ülkemizde ekonominin canlandırılması amacıyla adeta gelenekselleşmiş olan inşaat sektörünün desteklenmesini yeniden gündeme getirmiştir. Bütüncül planlamadan uzaklaşılarak, proje bazlı, kentsel alanlarda rant artışı sağlayarak dönüşümün gerçekleştirilmesi noktasında yoğunlaşılması ile bir yandan kent yoksulları mülksüzleştirilerek barınma haklarından yoksun bırakılırken, öte yandan da kentsel alanlarda; yeterli alt yapıdan yoksun; doğal, çevresel, tarihi ve kültürel değerleri yok sayan çok katlı yapılaşmaların önü açılmıştır.

Başlangıçta sadece kentsel alanlarla sınırlı gibi görünen rant ve yağma ekonomisinin mekânsal sonuçları, tüm termal kaynakların ve maden alanlarının paylaşılması sonrasında tüm akarsuların da HES`ler aracılığıyla yok edilmeye başlamasıyla kırsal alanlarda da köklü bir mekânsal dönüşümü başlatmış durumdadır. İnşaat sektörüne kaynak sağlama adına, 2b alanlarından başlayarak orman alanlarının, meraların, yaylaların satışa ve yağmaya açılmasının yanı sıra, kıyılar, doğal ve tarihi sit alanları da yapılaşmaya açılmış durumdadır.

Küresel politikaların yönlendiriciliğinde sınırsız ve ayrımsız biçimde değişimin yaşatıldığı bu süreçte, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 36. Kolokyumu`nun konusu "MEKANSAL DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM" olarak belirlenmiştir. 7-8-9 Kasım 2012 tarihlerinde, Ankara`da, Gazi Üniversitesi`nin ev sahipliğinde gerçekleştirilecek olan Kolokyum`da; başta kentsel dönüşüm olmak üzere, ülkemizde ve dünyada yaşanmakta olan mekânsal değişim ve dönüşümün çok yönlü bir biçimde tartışılması hedeflenmektedir.

36. Kolokyum`da tartışılması düşünülen ana başlıklar şöyledir;

Batı Ülkelerinde Mekânsal Dönüşüm: Farklı ülkelerde, kapitalist gelişme aşamalarında mekânsal dönüşüm talebinin karşılanma yöntemleri, kapitalizmin farklı aşamalarında uygulanan farklı kentsel politikalar,

Türkiye`de Mekânsal Dönüşümün Özgün Nitelikleri ve Nedenleri: Ülkemizde, Dünya ülkelerinden farklı gelişen dönüşüm politikalarının nedenleri ve kırsal ve kentsel mekânlarda yaratmış olduğu etkiler,

Neoliberal Politikaların Mekânı Değiştirmesi, Dönüştürmesi: Dünya kenti olma misyonunu yüklendiğini varsayan İstanbul`un sermaye hareketinin, mekânı değiştirme eğilimleri, yeni merkez arayışları ve yeni merkezin yeni sahipleri,

Kentsel Dönüşüm ve Kentli Hakları: Kentsel dönüşüm projelerine katılabilme, hak sahibi, kiracı ayrışması, dönüşüm sonrası yaratılmak istenen yeni toplumsal yapı,

Mevzuat Değişimleri Yoluyla Mekânsal Dönüşüm: Kentsel dönüşümü, maden işletmeciliğini, enerji yatırımlarını kolaylaştırmak amacıyla değişen mevzuat, bu amaca yönelik olarak yapılan reorganizasyon çalışmaları ile değişen plan yapma/onama yetkileri ve değişimin mekânsal sonuçları,

Dönüşümün Yeni Aktörleri: Yerel yönetimler, merkezi yönetim, TOKİ, ulusal/uluslararası büyük sermaye grupları ve bu güçlü aktörler arasında yer almaya çalışan kentliler,

Mekânsal Dönüşüm ve Değişimin Sosyal ve Fiziki Sonuçları: Mekânsal değişimin kentsel ve kırsal yaşam, doğa ve çevre koşulları üzerinde yaratmakta olduğu baskı ve gerilimler ile yarattığı sosyal sorunlar ve örnekler,

Kentsel Ayrışma ve Kentsel Dönüşüm: Kentsel dönüşümün ortaya çıkardığı ve keskinleştirdiği mekânsal ayrışma örnekleri (merkezler, kapalı siteler vb.),

Kırsal Alanlarda Dönüşüm ve Değişim: Neoliberal politikalar sonucu kırsal alanlarda yaşanan değişim ve dönüşümler ve bunların kırsal mekân ve yaşam üzerindeki etkileri,

Doğal Çevrede Dönüşüm ve Değişim: Kar amaçlı politikalar sonucu çevresel fakirleşme, doğal varlıkların enerji, sanayileşme ve kentleşme politikaları sonucu değişim ve dönüşümü,

Kültürel ve Tarihi Çevrede Dönüşüm ve Değişim: Kültürel ve tarihi değerlerin kar amaçlı projeler karşısında değersizleştirilmesi ve yok edilmesinin insanlığın ortak mirası algısı açısından değerlendirilmesi; kültürel, toplumsal ve ekonomik sonuçlarının irdelenmesi,

Kamu Mal ve Hizmetlerinde Dönüşüm ve Değişim; Kamusal malların el değiştirmesine neden olan/amaçlayan dönüşüm kararları ve toplumsal sonuçları.

Kolokyum`da yukarıda belirtilen çerçevede sunulacak bildiri özetlerinin özgün çalışmanın bileşenlerini içerecek uzunluk ve derinlikte olması (1000-1500 sözcük); bildiri özeti metninin yazara/yazarlara ilişkin tanımlayıcı bilgi içermemesi gerekmektedir.

Kolokyum Takvimi:

 * Kolokyum takviminde olası tarih değişikliklerini Odamız web sayfasından takip edebilirsiniz.

NOT: Ekte kolokyum çağrı metni, bilim kurulu ve yürütme kurulu ile kolokyum afişi yer almaktadır.

Etkinlik Sekretaryası:

TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi

Adres: Atatürk Bulvarı Bulvar Apartmanı No:219 Daire:8 Çankaya / Ankara

Tel: 0 312 418 61 43 - 418 61 82  

Faks: 0 312 418 61 96 

E posta: spoankara@spo.org.tr

Web: http://ankara.spo.org.tr/

BİLİM KURULU

YÜRÜTME KURULU