Ekonomik zorluklar içinde yaşamını sürdürmeye çalışan insanlarımız bu afetlerde canlarını, mallarını kaybediyor. Özellikle, birinci derecede deprem bölgesinde bulunan, bilim insanlarına göre yakın zamanda deprem bekleyen, büyük bir bölümü doğal SİT alanı içinde bulunan tarihi, turistik öneme sahip, ülke ekonomisinin kalbi, İstanbul’un sokaklarında on binlerce bomba dolaşmakta, her köşesinde, patlamaya hazır potansiyel bombalar bulunmaktadır. Kesin olmamakla birlikte İstanbul’da 7000’i aşkın gayri sıhhi tesisten 2000 adetinin ruhsatlı olduğu, 5000 adetinin ruhsatsız olduğu, 527 akaryakıt ve LPG ikmal istasyonunun ise 186’sının ruhsatsız olduğu bilinmektedir. Ayrıca İstanbul’da 200.000’e yakın LPG kullanan araç sokaklarda denetimsiz dolaşmaktadır.
LPG ikmal istasyonlarının denetimi ile ilgili, 12.02.2002 tarihli yönetmeliğe göre (Danıştay 6. Dairesi tarafından yürütmenin durdurulması karı verildi) 5 Bakanlığa ve Belediyelere yetki verilmiş, bugüne kadar LPG ile ilgili 3 tane uluslar arası sözleşme imzalanmış, standart yayınlanmış, 10’a yakın kanun çıkarılmış, 10’a yakın yönetmelik ve tüzük yayınlanmış, tebliğler, kanun hükmünde kararnameler çıkarılmıştır. Tüm bunlara rağmen kentimizde yaşayan insanların can ve mal güvenlikleri tehdit altındadır.
LPG yanıcı, parlayıcı özelliklere sahip olduğundan; taşınması, depolanması, doldurulup boşaltılması, tüm tüketim noktalarında kullanımı sırasında , ilgili güvenlik standartlarına , İmar Planlarına uyulması zorunludur. Ayrıca bu faaliyetleri yürüten personelin eğitimden geçirilip belgelendirilmesi gereklidir.
Yönetmeliklerdeki, standartlardaki, yasalardaki eksikliklere rağmen , hepsi insanların güvenliklerini sağlamayı hedeflemişlerdir. Ancak burada, denetim görevini yerine getirmeyen, ihmal eden, yasal sorumlular ve sektör sorgulanmalı toplumsal denetimin yapılabilme yolları aranmalıdır.
Bu basın bildirisinde imzası bulunan Meslek Odaları ve Sivil Toplum Örgütleri olarak bizler denetim görevini yapmayan, ihmal eden ilgili Bakanlıkları ve Belediyeleri doğal ve doğal olmayan afetlerin, faciaların sorumlusu olarak görüyoruz. Bilime, teknolojiye, planlamaya, etik değerlere, demokrasiye sahip çıkan ve bunların uygulanmasının zorunlu ve vazgeçilemez olduğunu savunan biz imzası bulunanlar, kentimizi, insanlarımızın can ve mal güvenliğini korumak için önerdiğimiz düzenlemelerin hemen yapılmasını istiyoruz ve denetim mekanizmaları içinde yer almak istiyoruz.
Önerilerimiz
Denetim ile ilgili yetki karmaşasını önlemek için ; yetki ve denetimler tek bir merkezde toplanmalı, etkin, bağımsız, ülke ve toplum yararları doğrultusunda denetim mekanizması oluşturmak için gerekli yasal düzenlemeler hemen yapılmalıdır.
- LPG ikmal istasyonlarının yer seçiminde bilimsel değerlendirmeler yapılmalı, şehircilik ilkelerine uygun planlanmalı, kamu yararı gözetilerek imar planlarına LPG ve Akaryakıt İstasyonları alanı olarak işaretlenmesi sağlanmalıdır.
- LPG ikmal istasyonlarının yer seçimi; ilgili güvenlik standartları oluşturulduktan sonra plan kararına bırakılmalı, imar planlarında LPG ikmal istasyonu olarak işaretli olması halinde faaliyetlerine izin verilmelidir.
- LPG ikmal istasyonları ve akaryakıt istasyonlarının yer seçiminde ulaşım önemli bir faktördür. Bunun için Karayolları Genel Müdürlüğü’nden geçiş yolu izin belgesi alınması zorunlu olmalıdır.
LPG yönetmeliğinin yürürlüğe girmesinden önce açılmış, yönetmelik ve TS 11939 standardına aykırı unsurlar taşıyarak; ruhsatlı yada ruhsatsız faaliyet gösteren LPG istasyonlarından;
- Ruhsatlı olup, yer seçimi, konumu ve faaliyet gösterdikleri alanlarda yakın ilişki içinde bulundukları kentsel kullanımlar göz önünde bulundurulduğunda, kamu yararı ve toplum sağlığı açısından sakıncalar doğurabileceği, yönetmelikte tanımlanarak kurulacak “LPG-Akaryakıt İnceleme Komisyonları”nca tespit edilen LPG istasyonlarının, bulundukları yerlerden taşınmalarının sağlanması bu istasyonların faaliyetlerinin acilen sona erdirilmesi,
- Ruhsatlı olup, yer seçimi açısından kentsel yerleşim alanlarından yeterli uzaklık ve güvenlik ölçütlerini sağladığı kurulacak “LPG-Akaryakıt İnceleme Komisyonları”nca tespit edilen LPG istasyonlarının, en kısa sürede yönetmelik standartlarına uyumunun sağlanması, yönetmelikte tanımlı süre kısıtlarının titizlikle uygulanması,
- Ruhsatsız olan LPG istasyonlarının ise; herhangi bir süre verilmeksizin faaliyetlerine acilen son verilip , cezai işlem uygulanması,
- Gerek ruhsatlı gerek ruhsatsız tüm istasyonların mühürleme işleminden sonra faaliyet göstermelerini engelleyecek yasal düzenleme ve denetimlerinin etkin şekilde uygulanması, caydırıcı ağır para ve faaliyetten men cezalarının kullanılması gerekmektedir,
- Tesisin işletme ruhsatı almadan önce de mühendislik standartlarına uygunluğu uzman mühendislerce denetlenmelidir.
- Kaza meydana geldikten sonra alınacak önlemleri içeren acil planların yeterli olmadığı unutulmamalıdır. Bütün firmalar İSEÇ (İşçi Sağlığı, Emniyet ve Çevre) Yönetim Sistemlerini oluşturmalı, risk analizlerini yapmalıdır. Risk analizlerinin sonucunda görülen eksikliklerin iyileştirme planları ile giderilmesi sağlanmalıdır.
- Bu tür firmaların iş emniyeti, sağlığı ve çevre konularında uygun ve emniyetli faaliyetlerde bulunabilmeleri için mutlaka uzman personel istihdam etmeleri sağlanmalıdır. Zira standartlara uygun, emniyetli işletme şartları ancak bu personelin istihdam edilmesi ile sağlanabilir.
- Tesislerin kontrol ve denetimlerinde mutlaka iş emniyeti ve mühendislik standartları, iyileştirici eylem planı, acil durum planları ve eğitim planları ile bunların gerçekleştirilme seviyeleri sorgulanmalıdır,
- Bölgedeki ilgili kurum ve kuruluşların işbirliğini sağlayacak çözüme planlı ve koordineli yaklaşmak gerektiği ön plan çıkarılmalıdır. Tüm denetim süreçlerinde bağımsız denetim kurumu işlevindeki kuruluşlara yer verilmelidir. TMMOB ve bağlı odaları sahip oldukları bilgi birikimleri ve uzmanlık alanlarında kamu çıkarlarının korunması misyonu ile bu süreçlerde muhakkak yer almalıdırlar,
- Patlayıcı, parlayıcı madde taşıyan tanker sürücülerinin mutlaka eğitilmesi sağlanmalı, eğitim sertifikası bulunmayan sürücülerin rafinerilerden akaryakıt alması engellenmelidir,
- İşletmeler acil durum ekipleri örgütleyerek onların gerekli eğitimleri almalarının sağlamalı, destekleyici birimlerle işbirliği pekiştirilmeli, kuruluşlar arası işbirliğini sağlamalıdırlar. İnsanın, doğanın, ekonominin ve kültür varlıklarımızın korunması bu ekiplerin yeterliliğine bağımlıdır.
- Çalışanların haklarının korunması gözetilmeli, çalışma yaşları ve yeterlilikleri en iyi şekilde desteklenmeli, iş kazarlının nedenleri ve sonuçlarının tüm çalışanlara doğru ve açık olarak anlatılıp anlatılmadığına bakılmalıdır.
- LPG ikmal istasyonlarında çalışan insanların tarafsız denetim kuruluşları tarafından ciddi bir şekilde eğitime tabii tutulmaları sağlanmalıdır,
- LPG ikmal istasyonlarında sorumlu müdürlük görevi üstlenen mühendislerin ilgili meslek odası tarafından eğitilmeleri ve sertifikalandırılmaları sağlanmalı, eğitim sertifikası bulunmayan mühendislerin bu firmalarda çalışması engellenmelidir,
- LPG ikmal istasyonları ve akaryakıt istasyonlarının yerleri belirlenirken, sanayi tesisleri depolama alanları, kimyevi imalathane alanları, parlayıcı, patlayıcı imalat yapan fabrika alanları dikkate alınmalıdır,
- LPG ikmal istasyonları ve akaryakıt istasyonları güvenlik mesafeleri ve sağlık koruma bantları ile kuşatılmalıdır,
- LPG ikmal istasyonları ve akaryakıt istasyon alanları içinde ticarete izin verilmemelidir.
- LPG ikmal istasyonları ve akaryakıt istasyonlarına yönelik imar planlarında değişiklik yapılması engellenmelidir.
- LPG ikmal istasyonlarına ve akaryakıt istasyonlarına dağıtım yapan firmaların denetlenmesi gerekir.Ruhsatsız ve TS 11939 standardına uygun güvenlik önlemleri olmayan ve bunları belgelendirmeyen istasyonlara dağıtım yapan firmalar suça ortak olmaktadır. Bu anlamda bu firmaların da sorumlulukları vardır. Ticari etiğe uygun davranmayan bu firmalar her faciadan sonra kamuoyu önünde, eğitimden, standarttan güvelikten söz ediyorlar, aynı zamanda kaçak istasyonlara satış yapmaktadır.
Mevcut tesisler yeniden gözden geçirilmelidir. Kentlerimizin içinde bulunan tüm akıryakıt ve LPG istasyonları için, her kent için ayrı ayrı kurulacak “LPG-akaryakıt İnceleme Komisyonları”nca bir envanterinin çıkarılması zorunlu tutulmalıdır. Bu envanter uyarınca ilgili tüm mevzuat hükümlerine uygun olması nedeniyle ruhsat almış olsa dahi, kentteki konumu, çevre ilişkileri uyarınca ilgili tüm mevzuat hükümlerine uygun olması nedeniyle ruhsat almış olsa dahi, kentteki konumu, çevre ilişkileri uyarınca LPG istasyonları için aranan şartları sağlayamayan, konut alanları içinde kalmış gerekli sağlık-güvenlik koruma bandı bulunmayan, üzerinde veya güvenlik şeridi içinde tesise ait servis-bakım-yönetim yapıları dışında yapı ya da işlev barındıran tüm istasyonların, olası tehlikeleri ve telafisi olanaksız sakıncaları göz önünde bulundurularak, her türlü maliyeti karşılanıp faaliyetlerinin durdurulması, uygun bulunacak ve ilgili mevzuat uyarınca sakınca görülmeyen alanlara taşınması sağlanmalıdır.
Hiç şüphesiz böylesi bir işlem, hazine ya da orman arazilerinin veya kent merkezindeki okulların satışı anlamında kamuya para girişi sağlamayacaktır. Ancak “kamu”ya düşen temel görev; gerek doğal miras alanlarının ve gerekse kamuya ait tüm değerlerin tüketilerek yaratıldığı düşünülen (gerçekte yitirilen” bu özel alanların işgalcilerine ödül verircesine satılması yerine, kentlerde kamu yararı ve toplum sağlığı açısından çok önemli sorunları (LPG-akaryakıt istasyonlarının faaliyetlerinin durdurulup, sağlıklaştırılması gibi) çözmek olmalıdır.”
TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Makine Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Tüketiciler Derneği, Cihangir Güzelleştirme Derneği, İstanbul Çevre Konseyi, İnsan Yerleşimleri Derneği