23.10.2014, Ankara
TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI`NDAN
BASINA VE KAMUOYUNA DUYURULUR
VAN DEPREMİNİN 3. YILINDA;
"NE TÜRKİYE`NİN DEPREM ÜLKESİ OLDUĞU GERÇEĞİ
NE DE İKTİDARIN PLANLAMA ANLAYIŞI DEĞİŞTİ"
Üç yıl önce Ülke tarihinin büyük depremlerinden birisini Van`da yaşadık. 23 Ekim tarihinde yaşanan, Van ve Erciş kentlerimiz ile çevresindeki köylerde ağır yıkıma ve can kayıplarına neden olan depremin üzerinden geçen üç yıla rağmen ne Türkiye`nin deprem ülkesi olduğu gerçeği ne de iktidarın planlama anlayışı değişti. Deprem ülkesi gerçeğinin gereği olan afete duyarlı sakınım planlaması yaklaşımını hayata geçirmek bir yana, ikiyüzlü yapılaşma anlayışı ısrarla sürdürülmektedir.
İktidar, kar ve rant odaklı piyasa mekanizmasına teslim eden planlama ve imar anlayışını pekiştirerek uygulamaya devam etmektedir. Israrla sürdürülen bu, plansız ve kendiliğinden kentleşme politikaları nedeniyle, ülkemizin farklı yerlerinde yaşanan her yeni deprem, acıları yeniden yaşatsa da, ikiyüzlü yapılaşma politikalarının yanlışlarını açıkça gösterse de, başta deprem olmak üzere doğal olayların afete dönüşmesi önlenemedi.
Bir yandan "tüm riskli yapıların yıkılarak yenilenmesi" çalışması depremlere karşı alınması gereken tek önlem gibi sunulurken, diğer yandan kaçak ve denetimsiz yapılaşmayı kolaylaştıran düzenlemelerin yasalaştırılması, kentlerin ve doğal alanların en gözde yerlerinde rant odaklı özel proje uygulamaları da sürüyor.
Bu üç yıl içinde;
-17.08.2011 tarihinde, 1999 depreminin 12. yıldönümünde Resmi Gazetede yayımlanan 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile plansız, ruhsatsız ve denetimsiz yapılaşmaya ilişkin kurallar ülke genelinde yaygınlaştırılmış,
-12.11.2012 tarihinde kabul edilen ve 30.03.2014 tarihinde yürürlüğe giren toplumda Bütünşehir Kanunu olarak adlandırılan Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile, yaygın bir "imar affı" anlamına gelen, mahalleye dönüşen tüm köylerde mevcut tüm yapıların "ruhsatlı sayılması"na ilişkin düzenleme yapılmış,
- 14.06.2014 tarihinde yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği ile bütüncül planlamadan vazgeçilmiş, özel projeler plan yerine geçirilmiş, sosyal ve teknik altyapı standartlarının azaltılmasının yolu açılmış,
-11.09.2014 tarihinde kabul edilen torba kanunla yapılan düzenleme ile milli park alanlarında yapılaşma imar planı ve ruhsat sürecinden muaf tutulmuştur.
Bu düzenlemeler ile, iktidarın, plansız ve kendiliğinden kentleşmenin ülke politikası olarak benimsenmesi, afet yönetiminde hayati öneme sahip açık kamusal alanların dahi rant projelerine teslim edilerek yapılaşmaya açılması, "depreme karşı güvenli yapılaşma" iddiasıyla ortaya konulan riskli yapıların tespiti ve yenilenmesi yaklaşımının da aldatmacadan ibaret olduğu, kontrolsüz ve güvensiz yapılaşmaların adeta teşvik edilmesi diğer bir ifadeyle vatandaşlarının yaşamını hiçe sayması anlamına gelmektedir.
İktidar, çevresindeki doğal alanların/kuzey ormanlarının yapılaşmaya açılmasına da yol açacak olan 3. hava alanı; sadece maliyet esas alınan Akkuyu Nükleer Santrali gibi büyük projeleri yapılaşma açısından yüksek zemin riskine sahip yerlerde uygulama ısrarından vazgeçmemektedir.
Bu uygulamalar ne yazık ki 15 yıl önce Gölcük`de, üç yıl öncede Van`da yaşanan ve kısa sürede unutulan can kayıplarının benzerlerinin yaşanacağını göstermektedir.
TMMOB Şehir Plancıları Odası olarak, imalat sanayinden vazgeçerek ekonomiyi ranta teslim eden anlayışın doğal sonucu olarak, yapılan çelişkili yasal düzenlemelerin, kentlerimizde ve köylerimizde gelecekte yaşanacak yıkımları engellemek bir yana, daha büyük yıkımlara neden olacağını görüyor ve ilgili tüm kesimleri, Van Depreminin yıl dönümünde bir kez daha uyarıyoruz;
Daha öncede söyledik tekrar söylüyoruz; başta 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan düzenlemeler olmak üzere, plansız, ruhsatsız ve denetimsiz yapılaşmayı olanaklı kılan tüm yasal düzenlemeler ivedilikle iptal edilmeli; yeni Büyükşehir Belediye Kanununda yer alan "imar affı" anlamına gelen, kaçak ve ruhsatsız, güvensiz yapılaşmayı özendiren düzenlemelerden derhal vazgeçilmeli; milli parklar dahil ülkenin tamamında, yapı ve tesisleri imar planı ve ruhsat sürecinden muaf tutan düzenlemeler iptal edilmeli; Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği tekrar ele alınarak bütüncül planlama yaklaşımının gerekliliklerine göre yeniden düzenlenmelidir.
"Van ve Erciş kentlerimiz ile çevresindeki köylerde yaşanan yıkımın üçüncü yıl dönümünde yaşamını yitiren yurttaşlarımızı saygıyla anarken, yakınlarına da yeniden başsağlığı diliyoruz.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulu
