7 Aralık 2018 tarihinde kent merkezi Kızılay korkunç bir kazaya sahne oldu. Bir belediye otobüsünün çarptığı, karşıdan karşıya geçmeye çalışan iki yayadan biri yaralanırken, bir diğeri maalesef hayatını kaybetti. Kaza sonrası güvenlik kamerası görüntüleri incelendiğinde, otobüs şoförünün kırmızı ışıkta karşıdan karşıya geçmeye çalışan yayalara çarpmamak için direksiyonu kırdığı ve sonrasında da karşıdan karşıya geçmek için bekleyen diğer yayalara çarptığı görülmektedir. Öncelikle belirtmek gerekir ki, bu kazanın nedenini ‘sabırsız‘ yayaların kırmızı ışıkta geçmeye çalışması ifadelerine indirgemek, sorunun temel nedenlerinin gözden kaçmasına neden olacaktır.
Bu kaza, kentimizin dört bir yanında sürdürülmekte olan ve daha önce onlarca basın açıklamamızda dikkat çektiğimiz bireysel araç kullanımını önceleyen ulaşım politikalarının ve yayayı ikinci plana iten ulaşım yaklaşımının bir sonucudur. Kazanın yaşanmasının temel nedenlerinden birinin yayalar için çok kısa tutulan geçiş süresi olduğu açıktır.
Kazanın yaşandığı kavşakta yaptığımız inceleme sonucu 42 metre uzunluğundaki yaya geçidi için, yayalara yanan yeşil ışık süresinin yalnızca 28 saniye olduğu, buna karşılık yayalar için kırmızı ışık süresinin ise tam 110 saniye olduğu görülmektedir. Ufak bir hesaplamayla söz konusu geçitte yayaların karşıdan karşıya geçebilmesi için saatte 5.5 km hız ile yürümesi gerekmektedir. Sağlıklı bir insanın ideal koşullarda ortalama yürüme hızı 5 km/saat iken, yaşlılar, engelliler ve çocuklarda bu hız daha da düşmektedir. Başka bir deyişle kazanın yaşandığı ve Ankara‘nın yaya yoğunluğunun en yüksek olduğu merkezi kavşakta trafik ışıkları, sağlıklı bir insanı dahi koşar adımlarla karşıdan karşıya geçmeye zorlamaktadır. Buna karşılık yayalar karşıdan karşıya geçememeleri durumunda yaklaşık dört katı bir süre kırmızı ışıkta beklemek durumunda kalmaktalar. Bu durum yayaların ‘sabırsız‘ bir şekilde kırmızı ışıkta karşıdan karşıya geçmelerini olağan hale getirmiştir. Bu sinyalizasyon sistemiyle, bugüne kadar herhangi bir kaza yaşanmaması adeta mucize olarak tanımlanabilir.
Kaza sırasında kavşakta Sıhhiye yönündeki araçlar için kırmızı ışık yandığı, ancak ters taraf olan Kavaklıdere istikametindeki araçlar için ise kırmızı ışığın 9 saniye sonra yandığı görülmektedir. Kaza da bu 9 saniye içerisinde yaşanmıştır. Otobüsün kavşakta yaya geçitlerinin bulunması sebebiyle yavaşlaması gerekirken, kırmızı ışığa yakalanmamak için oldukça hızlı bir şekilde ilerlemesi de durmasını zorlaşmıştır.
Benzer kazaların yaşanmaması için Büyükşehir Belediyesi bir an önce bireysel araç kullanımı öncelikli ulaşım politikalarından vazgeçmeli; yaya ve motorsuz taşıt kullanımını odağına alan, güvenli toplu taşımayı özendiren, yaya, bisiklet, engelli, yaşlı ve çocuk dostu ulaşım politikaları geliştirmelidir. Bir an önce kent merkezindeki araç yoğunluğunu azaltıcı uygulamalara geçilmeli, yayaların yürüyüş konforunu arttırıcı projeler geliştirilmeli, kent merkezlerindeki bütün yaya üst geçitleri kaldırılmalı, sinyalizasyon sistemleri yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi bütün kullanıcıların rahatlıkla kullanabileceği şekilde düzenlenmeli ve kent merkezinde motorlu araç hızını düşürücü uygulamalar geliştirilmelidir. Aksi halde yaya yoğunluğu oldukça yüksek olan Kızılay, Ulus, Tunalı Hilmi gibi merkezi bölgelerde bu tip kazaların tekrar yaşanması kaçınılmazdır.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
