6 Şubat günü başlayan depremler sonucu yaşadığımız can kayıpları ve çok yönlü mağduriyetlerimiz, acı bir biçimde de olsa yanlış uygulamaların görünür olmasını sağlamış; halk nezdinde de bilim, kent planlama, kamu yararı gibi başlıklar daha çok gündeme gelmeye başlamıştır.

Deprem bölgesinden gelen haberlerle birlikte gündemimize yerleşen doğru zemin, yer seçimi, yüksek yoğunluk, deprem toplanma alanı, ruhsatsız yapı, imar affı gibi kavramları depremi doğrudan yaşayan şehirlerde tartışıyoruz ancak bu kavramların bütün şehirlerimiz, özellikle de 1. derece deprem bölgesinde olan ve bilim insanlarının uyardığı kentlerimiz için de konuşulması gerektiğini gözden kaçırıyoruz.

Yıkılan binalarla ilgili haberleri, yine yıkılması muhtemel evlerimizde takip ediyoruz.

Toplumun sağlıklı çevrede yaşama hakkını tesis etmesi gereken planlama çalışmaları, teknik bilgi ve etik değerlerden yoksun kesimlerce göz ardı edilmekte ve imar usulsüzlükleriyle haksız kazanç sağlanmaktadır. Kent yerleşik alanlarında ihtiyaç duyulmayan ya da halk sağlığına ve yapı güvenliğine uygun olmayan koşullarda verilen imar hakları ve daha fazlasını affeden imar aflarıyla, kent çeperlerinde spekülasyon yaratan ve tarım alanlarını yapılaşmaya açan imar haklarıyla karşı karşıyayız bugün.

Şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarından uzaklaşmış olan bu anlayışın bedelini ise geriye kalan tüm halk olarak, güvenemediğimiz evlerimizle, güneş almayan iç içe pencerelerimizle ya da tarlalar ortasında bir başına evlerimizle, sağlıksız yaşama koşullarımızla, uzun süren ve konforsuz yolculuklarla, araba bağımlılığı kaynaklı hava kirliliğiyle ve zaman kaybıyla, yetersiz altyapıyla, toplumsal ve ruhsal sorunlarla, çeşitli hastalıklarla, imara açılan meralarla ve tarlalarla artan gıda fiyatlarıyla, yağmur suyu drenajı olmadığı için, dereler kapatılıp imara açıldığı için dükkanlarımızı ve evlerimizi basan çamurla, imara açılan açılmayan bütün ormanlarda çıkan yangınlarla bizler ödemekteyiz. Bu ödediğimiz bedel, taşkın, deprem, yangın gibi öngörülebilir ve riski çok çok azaltılabilir doğa olayları karşısında ise onbinlerce can kaybına, yok olan kentlere, köylere dönüşmekte.

1.Derece Deprem Bölgesi içerisinde bulunan Muş`ta, 10-15 katlı ruhsatsız yapıların imar planları ile meşrulaştırılmaya, ruhsatlandırılmaya çalışıldığı, bir kesimin 3-4 kat fazla inşaat hakkı alabildiği, zemine yönelik herhangi bir etüdün bulunmadığı Muş`ta, felakete yol açacak imar planı açtığımız dava sonucu iptal edildi.

Muş Belediye Meclisi`nin 07.07.2021 tarihli ve 63 sayılı kararı ile onaylanan ve askı süresi içerisinde yapılan itirazların değerlendirilmesiyle 04.10.2021 tarih ve 73 sayılı meclis kararıyla onaylanan "Muş İli Merkez İlçesi "1/5000 ölçekli ilave Revizyon Nazım ve Uygulama İmar Planları" ile "1/1000 ölçekli İlave Nazım ve Uygulama İmar Planları"nın öncelikle yürütmesinin durdurulmasına takiben iptaline karar verilmesi talebi ile açtığımız dava kapsamında Mahkeme tarafından oluşturulan Bilirkişi Heyeti özetle;

• Çevre Düzeni Planı`nda "Tarım Arazisi" ve Çayır-Mera" olarak planlanmış alanlarda kentsel kullanım kararları verildiği, değişen oranlarda yapılaşma getirildiği ve Kamu Kullanım Alanlarının konut ve konut kullanımına hizmet edecek donatı alanları olarak planlanmış olmasının üst ölçekli plan kararlarına ve "planların kademeli birlikteliği" ilkesine aykırı olduğu,

• Gelişme alanlarının bir bölümünde sağlık tesisi bulunmadığı, bu bakımdan dengeli bir dağılımın sağlanmadığı,

• Kişi başına düşen spor alanı miktarının azaltılmasından dolayı kamu yararına uygun olmadığı,

• Kişi başına düşen sosyal ve kültürel tesisler alanı miktarının düşürüldüğü ve mevzuatta öngörülen asgari alanlar sağlanmadığı için imar mevzuatına aykırı olduğu,

• Seçili ada ve parsellerde inşaat alanlarının artırılmasına ilişkin kararlar olduğu, bu tür bir inşaat alanı artışını meşru kılacak analiz ve sentezler bulunmadığı, kaldı ki, bu alanlara erişilebilir konumda donatı alanlarında aynı oranda artış sağlanmadığı, plan bütününde kurulmuş olan donatı dengesini de olumsuz etkilediği, planlamanın eşitlik ilkesine aykırı biçimde inşaat alanı artışı öngörülmesinin imar planlarına ve planlama disiplinine olsan saygı ve güveni olumsuz yönde etkilediği,

• Mevcut ve ruhsatsız yapılaşmanın uygulama imar planı kararlarına uyum sağlamasına yönelik olarak, imar planı kararlarının değiştirildiğinin tespit edildiği; bu karar değişikliklerinin bir bölümünün söz konusu parsellerdeki yapılaşmanın artırıldığı planlama müdahaleleri olduğu, parselin yakın çevresindeki yapılaşma koşulları korunurken söz konusu parseldeki yapılaşma koşulları ruhsatsız yapıya göre yeniden belirlenmiş olduğu ve mevcut yapı kitlesinin uygulama imar planına işlendiği,

bu sebeplerle şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve imar mevzuatı açılarından plan bütününde kurulmuş olan donatı dengesini bozucu nitelikte olduğu, meşru dayanağının olmadığı, kamu yararına aykırı olduğu ifade edilmiştir. Muş Belediye Başkanlığı tarafından bilirkişi raporuna itiraz edilmiş olsa da VAN 3. İdare Mahkemesi tarafından hükme esas alınabilecek nitelikte bulunmuş ve dava konusu Revizyon ve İlave Nazım ve Uygulama İmar Planları 2022/2534 numaralı karar ile iptal edilmiştir.

Bir kentimiz daha yok olmasın, bir canımız daha ölmesin! Felakete zemin hazırlayan uygulamalardan bir an önce vazgeçilsin!

TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi