Ankara Büyükşehir Belediyesi bir dizi yarışma ile Başkentte yıllar sonra yarışmalar sürecini başlatmış, özellikle ilgili meslek gruplarını ve Ankaralıları heyecanlandırmıştır. Bu yarışmalara kurumun yarismayla.ankara.bel.tr adlı web sayfasından ulaşılabilir. Yarışma süreçleri ve sonrası hakkında Şubemizce özet bir değerlendirme yapılmış, kentimize önemli katkıları olabilecek bu sürecin nasıl tersine işlediği açıklanmaya çalışılmıştır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi kentin önemli alanlarında fikir yarışmaları düzenlemiş, bunların ilkini, yaşadığımız pandemi sürecinde gösterdikleri insanüstü özveri karşısında toplumun duyduğu şükranı ifade etmek ve hayatını kaybeden sağlık emekçilerini anmak amacıyla "Sağlık Çalışanlarına Şükran ve Anma Mekanı Proje Yarışması" adıyla 2021 yılı Şubat ayında duyurmuştur. Söz konusu alanda Sıhhiye Pazarı`nın kapatılması gündemi dışında, henüz somut bir gelişme olmamıştır.
İkinci yarışma ise "Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi Ulusal Mimari Proje Yarışması" adıyla 2021 yılı Nisan ayında duyurulmuştur. 2003 yılında geçirdiği yangının ardından yıkılmış olan, aynı zamanda bir ticaret yapısı olan Modern Çarşı arsasında bir kültür ve sanat merkezi yapılması amaçlanmıştır. Bu yarışmayla ilgili Ulus`taki plansızlık ve keyfi uygulamalar hakkında 28.06.2021 tarihinde değerlendirmemizi paylaşmıştık.(1)
Büyükşehir Belediyesi yarışma alanına 200 metre mesafede bulunan, projesi yine bir yarışma sonucu elde edilmiş, içerisinde ticari birimler ve ofislerin de bulunduğu, çok amaçlı salonu ve galerisi ile bir kültür merkezi olan 100. Yıl Çarşısı`nın yıkımını aynı tarihlerde gündeme getirmiştir. 100. Yıl Çarşısı`nın yıkımına yapılan itirazlar Ankara Büyükşehir Belediyesi`ni bu konuda bir yarışma düzenlenmesi konusunda ikna etmiş ve 2022 yılı Şubat ayında "100. Yıl Çarşısı ve Yakın Çevresi Fikir Proje Yarışması" adıyla duyurulan yarışma sonucunda, binanın yeniden kullanımına yönelik projeler ödüle layık bulunmuştur. Tüm uzman görüşlerine ve belediyenin kendi düzenlediği yarışmanın sonuçlarına rağmen Ankara Büyükşehir Belediyesi herhangi bir bilimsel arka planı bulunmayan bir mobil-anket ile binanın yıkımını meşrulaştırmaya çalışmıştır.
Akademisyenlerin, uzmanların ve meslek örgütlerinin tüm itirazlarına ve dava süreçlerinin sürmesine rağmen binanın iki kere yıkım ihalesi düzenlenmiş ve 2023 yılında ise yıkımı tamamlanmıştır. Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ulus`a ve Ankara`ya büyük zararlar veren Melih Gökçek dönemi projelerinde yer alan Ulus`taki yıkım faaliyetini sürdürmüş, sağlam bir kültür merkezini hurda karşılığı yıkmış, yakınında bir yenisi için yarışma düzenlemiştir. Bu süreçte yaşanan maddi zararların yanı sıra ulusal önemi de olan, çok katmanlı tarihi kent merkezindeki tüm değerler hiçe sayılmış, hoyratça keyfi kararlar alınmıştır. 100. Yıl Çarşısı`nın yıkımı 2023 yılında tamamlanmıştır. Ancak sonuçlanmasının üzerinden iki yılı geçmesine rağmen Modern Çarşı alanında herhangi bir somut gelişme yaşanmamıştır.
2022 yılı Şubat ayında hem ulusal tarihi önemi hem de topografik, panoramik niteliği olan Çaldağ Tepesi`nde "2023 Cumhuriyet`in 100. Yılı Anıtı Fikir Projesi Yarışması" duyurulmuştur. Söz konusu alanda imar sorunları, dava süreçleri, rant spekülasyonları sürmektedir. Bu sorunları çözmesi gereken Ankara Büyükşehir Belediyesi sorumluluğunu ve yetkisini göz ardı ederek tepenin üzerine sadece bir anıt yapmayı tercih etmiştir. Sürecin trajikomik yanı ise, 2023 yılı Ağustos ayında yapılan açıklama (2) ile, proje sonucu ödül alan anıt projesinin buraya değil Ulus Tarihi Kent Merkezi yakınında, Ankara Kalesi`nin hemen karşısında yer alan Hıdırlıktepe`ye "Şükran Anıtı" adıyla inşa edileceği duyurulmuştur. Bu alanda böyle bir anıt inşası Ulus`un ve Kalenin görünümünü, hatta Ankara silüetini etkileyebilecek bir sonuç doğuracaktır. Maalesef başkentte böyle önemli kararlar bu kadar kolay alınabilmektedir.
Şunu belirtmek gerekir ki, ‘katılımcılık` vurguları ile düzenlenen yarışmalar sürecinde Şubemizden sadece iki yarışma için ve sadece jüri üyesi önerisi talep edilmiş herhangi bir görüş veya değerlendirmemiz alınmamıştır. Jüri üyeliği için ise tarafımızdan sadece yarışmaların ilki olan Sağlık Çalışanlarına Şükran ve Anma Mekanı Proje Yarışmasına isim önerilmiş, onda ise asil üye olarak önerdiğimiz meslektaşımıza yedek üye olarak yer verilmiştir. Çaldağ Tepesi`ndeki yarışma için Büyükşehir Belediyesi`nin jüri üyesi talebine ise, yarışma alanındaki sorunları açıkladığımız, dava süreçlerimizi özetlediğimiz bir yazı ile yanıt verilerek bir isim bildirilmemiştir.
Sadece iki soruluk bir anket sonrası yıkımlar tamamlanabilmekte ancak bu hızlı uygulamalara, yarışma sonuçları sonrası herhangi bir yapım faaliyetinde rastlanamamaktadır. Diğer taraftan ödül alan anıt, bağlamından koparılıp, herhangi bir yere taşınabilir biblo gibi ele alınmıştır. Ne kent bütününde ne de Ulus Tarihi Kent Merkezi`nde Başkent değerlerini koruyan ve geleceğe hazırlayan bir vizyon bulunmadığı, yarışmalar sürecinde de görülebilmektedir. Başkentin, kamu kaynaklarını harcayarak yürütülen kentimizi etkileyen, bilimsel dayanağı olmayan keyfi uygulamalara değil, değerlerini koruyarak geleceğe hazırlayan kapsamlı planlama çalışmalarına ve mekana müdahalede kentin tüm paydaşlarının söz sahibi olabildiği katılımcı süreçlere ihtiyacı vardır.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
