20 Eylül 2017 tarihinde, kendilerini ‘kentsel dönüşüm mağduru` olarak tanımlayan bir grubun Mimarlar Odası Bursa Şubemize baskın niteliğinde giriş yapması ve Büyükşehir Belediyesince Mayıs 2015`te ortaya konulan 0,50 Emsal Artışı kararına ilişkin Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası Bursa Şubelerince açılan davaların, Büyükşehir Belediyesi aleyhine sonuçlanmasıyla ilgili olarak Şubemizi suçlayan bir yaklaşım sergilemesi üzerine, olaya ilişkin bir açıklama yapma gereği hasıl olmuştur.
Öncelikle tekrar belirtmeyi faydalı görüyoruz ki; Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası, Anayasanın 135. Maddesine dayanarak kurulmuş, "kamu tüzel kişiliğine haiz" meslek örgütleridir. Dolayısıyla yapılan çalışmalar ve müdahalelerde kamu yararı gözetilmektedir. Burada ‘kamu yararı` anlayışımız, toplumun belirli bir kesimini değil; anayasanın eşitlik ilkesine uygun olarak tüm halkımızı kapsamaktadır.
2015 yılının Mayıs ayında, Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi olağan toplantısında, 17 ilçenin nazım imar planlarının tümüne "Riskli bina tespit edilerek kentsel dönüşüm yapılması durumunda 0,50 emsal artışı yapılabilir" şeklinde bir plan notu eklenmesine karar verilmiştir.
Hiçbir bilimsel zemini olmayan bu karar, başta belli müteahhitlik firmaları olmak üzere cebinden para çıkmadan dairesini depreme dayanıklı hale getirmek isteyen bir kısım vatandaş tarafından da sevinçle karşılanmıştır.
Büyükşehir Belediye Başkanlığı, "Bu şehirde rantı, imarı ve yolluğu biz veriyoruz. Denetlemeyi de biz yapıyoruz. Onun için korkulacak bir şey yok.", "ortada rant varsa, Ayşe teyzenin rantı!" söylemiyle benzeri olmayan, akla zarar dönüşüm projeleri konusunda müteahhitleri ve vatandaşları cesaretlenmiştir.
Bu süre zarfında gerçekten riskli olup acil olarak yenilenmesi gereken sitelerin yanında; üzerlerinde terk edilmiş sanayi yapılarının, atölyelerin, iki-üç odalı barakaların yer aldığı çok sayıda parselde sözde dönüşüm projesinin yolu açılmıştır.
Sözümüz ona vatandaşlarımızın can güvenliği endişesiyle ortaya çıkılan yolda, 2 senelik pratikte yalnızca kentin gayrimenkul değeri yüksek yerlerinde "dönüşüm" sağlanmış ve bu noktalarda 0,50`nin çok üzerinde emsal artışları ile hiçbir altyapı çalışması yapılmaksızın ciddi nüfus artışlarına neden olacak plan değişiklikleri onaylanmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı`nca Büyükşehir Belediyesi`ne verilen yetki yazısında da, yine Şubelerimizi destekler şekilde "plan değişikliklerinde emsal artışı veya yoğunluk artışının zorunlu olması halinde mer`i emsale olacak ilavenin maksimum 0,50`yi geçmeyecek şekilde düzenlenmesi, gerekli altyapı analizlerinin yapılması, teknik ve sosyal donatı alanlarının ayrılması suretiyle" söz konusu yetkinin ilgili Belediyeye verildiği net bir şekilde ifade edilmiştir.
Geldiğimiz noktada, 2015 yılında 1/5000 Nazım İmar Planlarına eklenen Plan notunun mahkeme tarafından iptal edilmiş olmasına rağmen hukuk tanımaz şekilde hatalı uygulamanın üzerine giden Büyükşehir Belediye Meclisinde, günümüze kadar 300`ün üzerinde emsal artışlı plan değişikliği onaylanmış ve bu planlar onaylanırken en ufak bir teknik değerlendirmede dahi bulunulmamıştır.
Yine iki senelik süreçte Mahkemeler, Şubelerimizce açılan davalarla çok sayıda plan değişikliği ile ilgili olarak iptal kararları vermiştir. Büyükşehir Belediyesi ve bazı İlçe Belediyelerinin görevlerini kötüye kullanır şekilde ardı ardına meclislerinden geçirdiği plan değişiklikleri yine ardı ardına iptal edilmeye başlandığında, "rantı imarı yolluğu veren biziz" diyenler ağız değiştirmiş; Yaşanan mağduriyetlerin sorumlusu olarak Odalarımızı işaret etmeye ve vatandaşlarımızı Şubelerimize karşı kışkırtmaya başlamışlardır.
Büyükşehir Belediye Başkanı, şubemizde gerçekleşen eylemin iki gün sonrasında yaptığı basın toplantısında "Eğer burada yasadışı bir şey olsa, devlet yetki vermez. Bir şeyler ters gitse uygulama olmaz" sözleriyle hatalı bir uygulamanın söz konusu olmadığını yinelemiştir.
Sayın Başkanın ifade ettiği gibi yasadışı bir sorun yoksa, davalarımızın ve mahkeme kararlarının Büyükşehir Belediyesini neden bu kadar tedirgin ettiğini merak etmiyor değiliz. Eğer yapılan uygulama doğru ise, gerçeklerin eninde sonunda ortaya çıkacağına ve yanlışı olanın cezalandırılacağına, ceza alan kendimiz dahi olsak yürekten inanıyoruz.
Nilüfer Belediyesi`nin sözde dönüşüm projelerine ilişkin yaklaşımına gelince; ortaya konulan tavrı en az Büyükşehir Belediyesi kadar samimiyetsiz bulduğumuzu ifade etmek isteriz. Nilüfer Belediyesi bu uygulamaya gerçekten karşı olsaydı, bugün takındığı tavrı daha ilk gün ortaya koyarak binlerce insanın mağduriyetinin önüne geçebilirdi.
Geçtiğimiz iki yılda Mimarlar Odası Bursa Şubesi olarak Büyükşehir Belediye Başkanına yaptığımız randevu talebinden sonuç alamadık. "Dönüşüme karşı olan Akademik Odalarla her zaman halka açık şekilde tartışırım" diyen başkana defalarca tartışalım dedik ama her zamanki gibi yanıt alamadık. Gerçek dönüşümün nasıl yapılabileceğini, Büyükşehir Belediyesi, BTSO ve İmsiad`ın düzenlediği "Nasıl bir Dönüşüm?" panelinde kenti yönetenlerin gözlerinin içine baka baka anlattık; kent adına heyecanla karşılanacağımızı umarken boş bakışlara muhatap olduk.
Şimdi ise yine insanların can güvenliği ortaya konuluyor ve Odalar üzerine yine ‘vebal` söylemleri geliştiriliyor.
Bu söylemlere 20.08.2015 tarihinde, 17 Ağustos 1999 Depreminin yıldönümünde yaptığımız basın açıklamasından alıntı yaparak cevap vermek istiyoruz:
"Mimarlar Odası ve karara itiraz eden diğer meslek odalarına ilişkin ‘vebal` söylemlerine gelince:
16 yıl geride bıraktığımız 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminin acıları hala yüreklerimizi dağlarken, 16 yıl boyunca riskli yapı tespitine ilişkin hiçbir çalışma yapılmamış; Deprem anındaki can kayıplarının en büyük nedenlerinden olan kaçak yapılaşma ile mücadele konusunda en ufak bir mesafe kat edilememiştir. Depremsellik gerçeği her deprem arkasından şişirilen ve birkaç hafta sonra sönen bir medya balonu haline getirilmişken 16 yıllık vurdumduymazlığın vebalini, kentin geleceğini karartacak akıl dışı dönüşüm kararlarına itiraz eden Odaların üzerine yıkmaya çalışmak ancak art niyetle açıklanabilecek tuhaf bir yaklaşımdır.
Sorumlu bulunması elzem ise vebal alması gerekenler, yıllardır deprem gerçeğinin farkında olup hiçbir somut adım atmayan Devlet Yöneticileri, Yerel Yöneticiler, yıllardan beri ilgili ilgisiz her alışverişimize eklenen deprem vergilerini halkın güvenli barınma ihtiyacını sağlamak için ortaya koyamayanlardır. Vebal alması gerekenler, 16 yıldır uyuyup, bugün sihirli değnek bulmuş gibi 0.50 emsal artışına sarılanlar ve bu kararı Bursa`nın hayatını kurtaracak bir yöntem gibi ortaya koyanlardır.
Devlet, her vatandaşına eşit koşullarla riskli yapısından kurtulma şansını ve hakkını tanımak durumundadır. Fakat ne yazık ki 0.50 emsal artışı yalnızca lüks semtlerde müteahhitlerin iştahını kabartan bir yatırım fırsatından öte bir anlam taşımamaktadır."
Gördüğünüz gibi biz 2015 yılında neredeysek aynı ve doğru yerdeyiz. Diğer yandan bu kararı alanlar, bir gün kendilerini Bursa`nın emiri ilan edip, ikinci gün işin içinden çıkamadıklarında vatandaşı Odalarımıza karşı doldurmaktan geri durmamaktadırlar.
Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası Bursa Şubeleri olarak sağlıklı ve sağlıkla yaşanabilir, güvenli kentleri inşa etmek adına yapılacak bilimsel çalışmalarda yerel yönetimlere desteğimizi her zaman olduğu gibi bugün de esirgemeyeceğimizi ifade eder; akılcı dönüşüm projelerini hayata geçirmek için hala çok geç olmadığını kenti yönetenlere ve kamuoyuna ilan ederiz.
Saygılarımızla.
