Adalet kavramı toplumsal yaşamın temelini oluşturan kavramlardan birisi olarak, insanlık tarihi boyunca önemli bir tartışma alanı olmuş ve gündemde yer almıştır. Tarihsel dönemler boyunca, bireyden toplum ölçeğine; hukuki, ahlaki ve etik normlara dayalı olarak, hak ve eşitlik tartışmalarıyla birlikte ele alınan kavramın kapsam ve içeriği, süreçsel olarak değişim göstermiş ve genişlemiştir. Günümüzde insan haklarını temele alan, kamu yararı ve eşitlik ilkelerine dayanan demokratik bir hukuk devleti olabilmenin yegane yolunun, adaletin bilimsel ve akılcı yaklaşımlarla tesis edildiği bir sistemin kurulması olduğu kabul edilmektedir. Bu anlamda adalet, bugün kamu yararı olarak tanımladığımız çerçevede, doğa ve toplum adına ortak faydayı sağlayabilmenin başlıca koşulunu oluşturmaktadır. Adalet kavramı olmaksızın kamu yararının tesis edilmesi ve toplum refahının sağlanmasının olanaklı olmadığını, dünya genelinde yaşanan pek çok deneyim gözler önüne sermiş durumdadır. Kamu yararını sağlamayı ve toplum refahını arttırmayı temel ilke olarak benimsemiş olan planlama alanı da bu amacına ulaşırken, adalet kavramını başat görmekte ve "adalet" planlama mesleğinin temel dayanağını oluşturan kavramların en önemlileri arasında yer almaktadır. Bununla birlikte mevcut düzende kapitalizmin piyasa mekanizmalarının denetimsiz ve sınırsız birikim talepleri, toplumsal ve mekansal adaletin tesisini her geçen gün daha çok tehdit etmekte ve planlama alanı "adalet" için mücadele vermekle karşı karşıya kalmaktadır. 

Günümüzde, serbest piyasa koşullarının etkisiyle giderek derinleşen COVID-19 pandemisi, iklim değişikliği sorunsalı ve istikrarsız kamu politikaları, kalıcı ve yeni sorunlara ilişkin kaygıları gündeme getirirken; küresel, ulusal ve yerel ölçekte bu konuların her biri toplum katmanları arasında adaletsizliği artıran etkenler haline gelmiştir. Emeğin ve doğal varlıkların sömürüsüne dayalı ve tek amacı sermaye artırımı olan ekonomik sistemin günümüzde ulaştığı boyutlar adaletsizliği artık sadece insan türüne has bir ilişki zemininden çıkarmış, diğer canlı ve cansız varlıklarla ilişkimizi de sarsıcı şekilde bozmuştur. Eriştiğimiz yıkım noktasında; yaşanan adaletsizliklerle bağlantılı olarak adalet talebiyle birlikte "Hak" kavramının da boyutu ve içeriği gelişmiş; üçüncü nesil haklar olarak, Çevre Hakkı, Kent Hakkı gibi kavramlar literatüre dahil olmuştur.   

Farklı toplumsal ve mekansal problemlerle sürekli sınanan planlama pratiklerinin yaşanan tüm bu güncel endişelere nasıl yanıt vereceği meslek alanımızın en temel sorunudur. İklim değişikliği, gıda ve su güvenliği, salgın hastalıklar ve doğal afet temelli sorunların yanı sıra göz ardı edilemez ekonomik kriz koşullarının savunmasız bıraktığı toplumların ve doğanın geleceğine ilişkin öngörülerin geliştirilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Öte yandan, uluslararası, ulusal ve yerel düzeylerde yaşanan demokrasiden gözle görülür bir geri çekilme, toplumsal ve mekansal olarak sistemli bir bozulmanın da üzerine düşünülmesini gerekli kılmaktadır.

Siyasi, kültürel, tarihi, çevresel ve ekonomik gerilimler, ülkeler arasında ve ülke içinde kalıcı adaletsizliklere yol açtığı gibi kentsel mekanda da izler bırakmaktadır. Kentin ve kentlinin bu gerilimlerden nasıl etkilendiğini, yoksulluk, eşitsizlik ve kırılganlıklara karşı nasıl yanıt ürettiğini ve sosyal, ekonomik ve çevresel güvensizlik ortamında nasıl uyumlanma kapasitesi geliştirdiğini anlamak kent-bölge planlama ve kentsel tasarım meslek alanın temel sorumluluklarındandır.

Kısa erimde kentsel toplumsal reaksiyonları doğuran bu gerilimlerin yol açtığı eşitsizliklerin  uzun vadede meydana getireceği değişim ve dönüşümler analiz edilmeli ve olasılıklar yönlendirilmelidir. Planlamanın doğası gereği mekansal ve toplumsal adaleti sağlama yolunda, bugünü anlayan ve geleceği biçimlendiren politikalar ve kararlarda hangi ilkeleri savunacağı, doğa ve insan temelli tehditlere karşı ne tür yenilikçi yaklaşımları üreteceği, emeğin, sermayenin ve krizlerin kentleşmesinin doğurduğu sorunlara yönelik hangi araçları ve müdahale biçimlerini geliştireceği ortak bir zeminde tartışılmayı beklemektedir.

Bu bağlamda, eşit, adil ve güvenli yaşam çevrelerinin üretim süreci üzerinde bilimsel araştırmaların yanı sıra mesleki uygulamaların birlikte ele alınabileceği kapsamlı bir planlama tartışmasının yürütülmesini hedefliyor ve kent çalışmalarında ilgili tüm kesimleri Dünya Şehircilik Günü 46. Kolokyumu`na katkı vermeye davet ediyoruz.

Teması "Toplumda ve Mekanda Adalet" olarak belirlenen Dünya Şehircilik Günü 46. Kolokyumu`nda sunulacak bildirileri; "Adalet: Doğa ve İklim" ile "Adalet: Mekan ve Toplum" ana başlıkları altında olmak üzere, aşağıda aktarılan alt başlıklar çerçevesinde tartışmayı amaçlıyoruz. 

Adalet; Doğa ve İklim :

- Ekolojik Adalet; Çevre Hakkı, Döngüsel Ekonomi, Enerji ve Altyapı, Ekolojik Yurttaşlık, Doğa-Temelli Krizler ve Çözümler, Ekolojik Hukuk/Çevre Hukuku, Kentsel Ekolojik Sistemler.

- İklim Adaleti; İklim Krizi ve Etkileri, Gıda Egemenliği, Suya Erişim, Ekososyalizm, Politik Ekoloji, Agroekoloji ve Müşterekler,  İklim Mülteciliği.

Adalet; Mekan ve Toplum:

- Kent Hakkı; Toplumsal Hareketler, Barınma Hakkı, Kamusal Hizmetlere Adil  Erişim, Demokrasi ve Karar Alma Süreçlerine Adil Katılım,  Adil Kent Yönetimi. 

- Mekansal Adalet; Kentsel Dönüşüm, Gayrimenkul Piyasası, Konut Politikaları, İmar Hukuku, Kamusal-Özel Mekan Diyalektiği, Göç Ve Nüfus Dağılımı, Kırsal Alanlar, Eşitsiz Bölgesel Gelişim, Kentsel Estetik. 

- Adil Kent; Kentsel Refah, Sağlıklı Kentler, Kır-Kent Dengesi, Erişilebilirlik, Kentsel Yoksulluk, Sosyal Ayrışma.

BİLİM KURULU
Prof. Dr. Aliye Ahu Akgün	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Arzu Başaran Uysal	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Asuman Türkün	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Ayda Eraydın	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Azime Tezer	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Burcu Halide Özüduru	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Hürriyet Gülsün Öğdül	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Melek Göregenli	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Osman Balaban	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Binali Tercan	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Bülent Duru	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Doğan Dursun	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Melda Yaman	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Doç. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Dr. Öğr. Üyesi Ali Kemal Çınar	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Prof. Dr. Dilek Koç San	Akdeniz Üniversitesi
Prof. Dr. Duygu Gökçe	Süleyman Demirel Üniversitesi
Prof. Dr. Emine İpek Özbek	Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Murat Cemal Yalçıntan	Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Prof. Dr. Nevin Turgut Gültekin	Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Seda Çalışır Hovardaoğlu	Erciyes Üniversitesi
Prof. Dr. Z. Ezgi Kahraman	Çankaya Üniversitesi
Doç. Dr. Adile Arslan Avar	İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Doç. Dr. Burak Belge	Mersin Üniversitesi
Doç. Dr. Eda Yücesoy	İstanbul Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Ersin Türk	Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Gizem Erdoğan Aydın	İzmir Demokrasi Üniversitesi
Doç. Dr. Gökçen Kılınç Ürkmez	Bursa Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Ömür Kaygısız	Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Burak Büyükcivelek	Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Erhan Kurtarır	Yıldız Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi İpek Sakarya	Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Kadriye Topçu	Konya Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Erdem Eryazıcıoğlu	Amasya Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Merve Yavaş	Atatürk Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Semiha Sultan Tekkanat	Necmettin Erbakan Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Zeki Kamil Ülkenli	TED Üniversitesi
YÜRÜTME KURULU
Senem Ekinci	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Dilek Aykaç	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Fırat Elmakas	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Gamze Bulut Tüzüntürk	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Sercan Kara	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Tuğba Çekin	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Volkan Öven	Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Akif Burak Atlar	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Ayhan Erdoğan	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Ayşecan Akşit	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Ayşegül Altınörs Çırak	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Deniz Alaydın	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Duygu Cihanger Medeiros Ribeiro	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Ezgi Orhan	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Gözde Güldal	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Halil Serhan Saner	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Hülya Çetinkaya	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Sami Tomurcuklu	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Sultan Karasüleymanoğlu	TMMOB Şehir Plancıları Odası
Zafer Mutluer	TMMOB Şehir Plancıları Odası

İnsanlık tarihinin başlangıcından beri ADALET en çok talep edilen, arzulanan, uğruna mücadele edilen kavramlardan biri olmuştur. Hangi zaman diliminde, hangi toplumsal talep başlığı altında dile getirilirse getirilsin, ADALET öncelikli gündem ve mücadele alanı olagelmiştir. 

Toplumsal bir olgu olarak ele alınan bu kavramın sosyolojik, ekonomik, fizyolojik ve psikolojik birçok alanda açılımları ve anlamları vardır.

Dar anlamı ile coğrafi bir sathı ifade eden mekân ise meslek alanımızdaki yerleşik literatür çerçevesinde değerlendirildiğinde ADALET ile doğrudan ilişkili bir içerik kazanmaktadır.  

Kamucu olmak, kamusal olanı korumak geniş kesimler için adaleti sağlamanın en önemli yollarından biridir. Bu durum, en temel meslek ilkesi kamu yararını savunmak olan planlama mesleğinde, ADALET`i de temel ilkelerinden biri haline getirmektedir.

Eskimiş anlayışla coğrafi bir alan, sahne olarak ele alınan mekân, artık günümüzde çok daha derin ve kapsamlı bir içerik ve anlayışla ele alınmaktadır. Çünkü mekân gündelik yaşamımızda şahit olduğumuz, deneyimlediğimiz eylemlerin hem sahnesi hem de bizatihi sebebi ve gerekçesi durumundadır. Mekânı şekillendiren mesleklerin başında gelen şehir planlama mesleğinin bu süreçte üstlendiği çok önemli roller bulunmaktadır. Şehir plancılarının da mesleki anlamda ürettikleri pratiklerin etkisi uzun yıllara yayıldığı ve geniş kitlelere ulaştığı için sorumlulukları yüksektir.

Günümüzde mekân bir yandan geniş kitlelerin en insani ve zorunlu ihtiyaçlarına ev sahipliği yaparken, diğer taraftan bir avuç varsılın haksız, hukuksuz şekilde zenginleşmesine sebep olabilmektedir. Bu iki senaryo da planlama mesleğinin uygulamaları neticesinde hayata geçmektedir. Açıkça ifade etmek gerekir ki ülkemizde mekân geniş kesimlerin refahından öte, az sayıda sermayedarın, birikimini kısa sürede katlamasına olanak sağlayan bir araç haline dönüşmüştür. Toplumsal düzlemde yürütülen her pratik neticesinde yeniden üretilen mekân günümüzde adaletsizliği maalesef kalıcı hale getiren, eşitsizlikleri daha da derinleştiren bir hale gelmiş durumdadır.

Yapılı çevrenin yeniden üretimi yoluyla, sermaye kesimlerinin kısa vadeli çıkarları uğruna mekân şekillendirilirken doğal alanlarımız yağmalanmakta, tarım alanlarımız hızla yok edilmektedir. Bilimi ve aklı, rant uğruna geri plana iten, kamucu planlamayı yok sayan anlayış ülkemizdeki doğa olaylarının afete dönüşmesine ve en nihayetinde hepimizi her seferinde üzüntüye boğan kayıpların yaşanmasına sebep olmaktadır. En temel ve insani hak olan barınma, ülkemizdeki milyonlar için maalesef uzak ve ulaşılması güç bir hayal konumundadır. En temel kentsel hizmetler özelleştirmeler dolayısıyla düşük gelir grubunda yaşayan milyonlar için ciddi birer maliyet kalemi haline gelmiştir. Ulaştırma, su, elektrik gibi kentsel hizmetlere ödenen ücretlerin oranının maaş kalemleri içerisindeki payı her geçen gün artmaktadır.

Tüm bunlar göstermektedir ki; mekan ve mekânsal pratikler doğrudan adaletle alakalıdır. Benimsediğiniz kent yönetim modeli ve planlama anlayışı da ya milyonların hayatını kolaylaştırıp refahını artıracak ya da bir avuç varsılın zenginliklerine zenginlik katacaktır. Bu iki uç arasındaki tercih elbette politik konumlanış ve benimsediğiniz etik tutumla doğrudan ilişkilidir.

Meslek Odamız geçmişte olduğu gibi bugün de toplumdan, emekten, bilimden ve akıldan yana takındığı tutumla tarafını sermayenin değil emeğin ve emeğiyle geçinen milyonların yanında seçmiştir. Seçtiği bu yolda da mücadelesini sürdürmüş, bedel ödemiştir.

Son olarak İstanbul`un en bilinen ve ziyaret edilen, milyonların uğrağı, kuşun, ağacın ve börtü böceğin yuvası Gezi Parkı`nın kamusal yeşil alan olarak kalmasını istedikleri için o dönem İstanbul Şube Başkanımız, şuan Onur Kurulu Üyemiz Tayfun Kahraman ile  Şerafettin Can Atalay ve Mücella Yapıcı haksız yere cezalandırılmışlardır. Bu vesileyle tekrar ifade ederiz ki Gezi Parkı`nın park olarak muhafaza edilmesi için mücadele eden arkadaşlarımız suç işlememiş aksine meslek ilkelerimizin gereğini yerine getirmişlerdir. Bu ilkeler soyut birer varsayım değil, Anayasa, Yasa, Yönetmelik ve uzun yıllara uzanan içtihatlar neticesinde Odamız Genel Kurullarında kabul edilmiş somut ilkelerdir.

Arkadaşlarımız Gezi Parkı`nın Park olarak kalmasını isteyerek İstanbullu milyonlarca yurttaşımız için ADALET talep etmişlerdir.

Kadim şehir İstanbul`un dünü, bugünü ve yarını için ADALET talep etmişlerdir.

Sadece insanlar için değil, Gezi Parkı`nı yuva edinmiş ağaçlar, kuşlar için; yaşamın tüm bileşenleri için ADALET talep etmişlerdir.

Biz de şimdi onlar için, yüksek bir sesle ADALET talep ediyoruz.

Mesleğimiz kamusal alanı korumayı ve eşitlikçi bir mekân kurgusu yaratmayı bize hukuki, ahlaki ve etik çerçevede bir zorunluluk ve sorumluluk olarak yüklemektedir. Meslek Odamız da geçmişte olduğu gibi bugün de kamudan yana, eşitlikçi bir mekânsal kurgu ve kentsel yaşamın hayata bulması için çalışmalarını ve çabalarını sürdürmektedir.

Düzenlediğimiz bu Kolokyumumuzun da mekânsal ve toplumsal adaletin sağlandığı eşitlikçi, kamucu pratiklerin hayata geçirilmesi yolunda faydalı olmasını; bu amaç çerçevesinde kamusal bilginin üretildiği verimli bir etkinlik olmasını diliyoruz. 

Saygılarımızla.