Çevre ve Şehircilik Bakanlığı`nın 16.03.2020 tarihinde onayladığı Gölbaşı İlçesi, Özel Çevre Koruma Bölgesine ait 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Plan değişikliği, Ankara 11. İdare Mahkemesi`nin 07.01.2021 tarihli 2020/1514 esas numarası ve 2021/1284 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinin de içinde bulunduğu havza ekosisteminin, İncesu Vadisi boyunca uzanan bir bütünlük içinde İmrahor Vadisi`ne kadar uzandığı 2023 Ankara Nazım İmar Planı Raporunda belirtilmektedir. Ayrıca raporda Mogan ve Eymir Göllerini, İmrahor Vadisi sisteminden başlayarak Tuz Gölüne kadar uzanan Güney ve Güneydoğu Ankara bölgesi ekosistemi bütününde algılamak gerektiği özellikle vurgulanmaktadır. Göllerin bulunduğu vadiler, İmrahor Vadisi ve Elmadağ Vadiler sistemi; su rejimi dışında hava koridoru olma özellikleri nedeniyle hava kirliliği ve iklim stabilizasyonu-mikroklima açısından da Ankara kenti için büyük önem taşımaktadır. Fakat böylesi hassas sulak alanlar ve vadiler sisteminin, bütüncül bir bakış açısıyla ve mutlak koruma odaklı bir anlayışla ele alınması gerekirken, alanda koruma adı altında gerçekleştirilen planlar ile doğal bütünlüğünden bağımsız ve kendi özelliklerini dahi koruma faaliyetlerine konu etmeden; kentsel gelişim ve yoğun ulaşım projelerine konu edilmiştir. İptal edilen ÇDP değişikliğiyle de alanda üst ölçek planlarda tanımlı Mutlak Koruma ve Tampon Koruma Alanlarına, sulak alanların en hassas bölgelerine ticari faaliyetlerin yoğun olduğu kullanımlar ve iktidarın rant odaklı Millet Bahçesi projesi önerilmişti.
Hukuki mücadelemiz sürecinde Bilirkişi Raporunun temel dayanaklarımız lehindeki açıklamaları ile değerlendirilen dava kapsamındaki plan değişikliğinde;
- ÖÇK planı kapsamında özellikle korunması gereken alanların korunmasına dair kararların bulunmadığı,
- Aksine mevcut durumda fazlasıyla sorunlu bir gelişmeye ek nüfus ve yapı yoğunluğunu artıcı kararları içerdiği ve bağ-bahçe alanlarına ilişkin plan hükmü değişikliğinin yapılaşma oranını arttırıcı nitelik taşıdığı,
- Planın bilimsel dayanaklarının bulunmadığı, endemik bitki türleri ve kuşların geçiş güzergâhına ilişkin ekolojik değerler hakkında gereği gibi araştırma yapılmadan hazırlandığı,
- Mogan Gölü`nün Doğu ve Batı yakalarına ve Gölbaşı Düzlüğü`ne getirilen kullanım kararlarının plan hükümleri ile bu alanlarda yapılaşmaya olanak tanıdığı, yapılaşma alanlarının göl çevresi ekosistemini ve ÖÇK bölgesine özgü kuşların, endemik bitkilerin ve diğer canlıların yaşam alanlarını olumsuz etkileyebilecek nitelikte olduğu,
- ÖÇK plan değişikliğinin altlığını oluşturan ve dayanağı olan 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliğinin, Ankara 11. İdare Mahkemesinin 07.01.2021 tarihli E:2019/2265-K:2021/26 sayılı karar ve E:2020/268-K:2021/25 sayılı yargı kararları ile iptal edilmesi sebebiyle dava konusu ÇDP değişikliğine konu edilen yeni planlama kararlarının çevre kullanımları ile ilişkisi, yer seçimi kriterleri ve ulaşım bağlantısı gibi plan girdilerinden yoksun kaldığı ve planlamanın bütünselliği içerisinde dava konusu plan değişikliğinin altlığının ortadan kalktığı,
- Gölbaşı Düzlüğü`nün nitelikleri dikkate alındığında, alana ÇDP Değişikliği ile Millet Bahçesi kullanım kararı getirilmesinin Gölbaşı ÖÇK Bölgesi ekosistemine zarar verici nitelikte olduğu
gerekçeleri ile dava konusu plan değişikliği şehircilik ilke ve esaslarına ve hukuka aykırı bulunmuştur.
Bu plan kentlerimizde mücadele ettiğimiz ekolojik yıkımla sonuçlanabilecek doğa sömürüsü ve rant odaklı plan hükümleri barındıran ne ilk ne de son kamu idaresi kararıdır. Yıllardır hukuka ve şehircilik ilkelerine aykırı alınan bu kararların asıl gerçekleri ise yalnızca felaketle sonuçlanan durumlarda ve afetlerde gözler önüne serilmektedir. Bu duruma en yakın örnek geçtiğimiz haftalarda hepimizin gözü önünde yaşanan Tuz Gölü`ndeki flamingo katliamıdır. Bu katliam yalnızca hatalı tarımsal üretim yöntemleri nedeniyle değil, ülkemizde uzun zamandır etkisini gösteren, kuşaklar ötesi yararları ve bilimsel olguları hiçe sayan, ekolojik değerlere saygısız yönetim anlayışının hakimiyeti sebebi ile olmuştur. Ne yazık ki bilim ve etik dışı bu tutumun, hatalı kentsel gelişim kararları, hatalı tarımsal ve endüstriyel üretim kararları ve daha niceleri ile bütünleşerek devam etmesi, çok daha çeşitli doğa katliamlarına sebep olmaya devam edecektir.
Gölbaşının bağlı olduğu sulak alanlar, vadiler ve havzalar bütünü kuzeyde İmrahor vadisi ve İncesu deresi üzerinden bağlanarak kent merkezine ve Ankara Çayına ulaşırken güneye doğru Eymir Gölü Gölbaşı Düzlüğü, Mogan Gölü havzalarıyla Tuz Gölü havzasına kadar uzanmaktadır. Bölgedeki hassas ekolojik değerler için bütüncül bir koruma anlayışına ihtiyaç duyulmaktadır. Öncelikle alandaki yapılaşma kararlarının acilen iptal edilmesi gerekmektedir.
Yaşama ortak olduğumuz tüm canlıların sağlıklı bir ekosistem içerisinde yaşama hakkının ve kuşaklar ötesi yararların gözetildiği, korunması gereken alanların bütüncül özellikleri ve hassasiyetleri ile değerlendirilerek ve ekolojik değerlerin gözetildiği koruma odaklı planlama, uygulama ve denetim çalışmaları gerçekleştirilmelidir. Tüm kamu idarelerine rant, doğa sömürüsü ve ideolojik temelli projeler yerine, asıl sorumluluklarını yerine getirmeleri için çağrıda bulunuyoruz! Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi olarak, yaşam alanlarımızı yok eden rant ve doğa sömürüsü projelerine karşı mücadelemizi sürdüreceğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
