DAVA TALEBİ
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin, 12.09.2008 tarih ve 2331 sayılı kararı ile onaylanan Çankaya İlçesi, Çayyolu mahallesi, Ümitköy 13636 ada 1 ve 2 parsellere ilişkin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğinin öncelikle yürütmesinin durdurulmasına takiben iptaline karar verilmesi talebidir.
DAVA BİLGİLERİ
Davacı: TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
Davalı: Ankara Büyükşehir Belediyesi
Dava 26.12.2008 tarihinde açılmıştır.
Ankara 16. İdare Mahkemesi 2008/1414 E.
DAVA SÜRECİ
1. Mahkemece verilen ara karar ile yürütmeyi durdurma isteminin davalı İdarenin cevabından sonra değerlendirilmesine karar verilmiştir. (19.01.2009)
2. S.S. Hekimköy Konut Yapı Koop. davaya müdahil olma talebini iletmiştir. Söz konusu müdahale talebi ve davalı idarenin cevap dilekçesi tarafımıza tebliğ edilmiştir. (10.03.2009)
3. Mahkemece yapılan değerlendirmede yürütmeyi durdurma talebimizin reddine karar verilmiştir.(25.05.2009)
4. Yürütmeyi durdurma isteminin bilirkişi incelemesinden sonra değerlendirilmesi gerektiği ve Hekimköy alanı ile ilgili diğer davamızda yürütmeyi durdurma kararının verilmiş olması gerekçeleriyle kararın hukuka aykırı olduğu belirtilerek yürütmeyi durdurma kararına karşı itiraz edilmiştir. (29.05.2009)
5. İtirazımız reddedilerek talebinin reddi kesinleşmiştir.(23.07.2009)
6. Mahkemece bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiştir.(23.10.2009)
7. Mahkeme heyetiyle birlikte 15.01.2010 tarihinde keşfe gidilmiştir. Dosya bilirkişiye tevdi edilmiştir. (25.12.2009)
8. Bilirkişi raporu tarafımıza tebliğ edilmiş olup, planın şehircilik ilkelerine ve kamu yararına aykırı olduğu yönünden görüş bildirilmiştir. (17.02.2010)
9. Mahkemece rapor doğrultusunda planın iptaline karar verilmiştir. (20.04.2010)
DAVA GEREKÇELERİ
Ümitköy 13636 ada 1 ve 2 parsellere ilişkin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğinin üzerinde yapılan incelemede;Anılan Plan Değişikliğine konu olan parseller ve çevresi, tarafımızca değişiklik öncesi ve sonrasındaki imar hakları bakımından incelenerek aşağıda sunulan tespitler yapılmıştır;
Alınan meclis kararı ile; 13636 ada 1 ve 2 parselleri tevhid edilerek tamamı "Ticaret Alanı"na dönüştürülmüş ve toplam 8006 m2‘lik inşaat alanı verilmiştir.
Yine aynı plan ile 13071 ada 8 sayılı parsel ise "Konut Alanı"na dönüştürülerek 28000m2‘ lik, inşaat alanı verilmiştir.
Konu, bu işlemin öncesinde geçerli olan plan kararlarına göre incelendiğinde;
- İmarın 13636 ada 1 ve 2 parselleri ile 13071 ada 8 parselini de kapsayan Nazım İmar , Uygulama İmar ve Parselasyon Planlarının 1975 yılında hazırlandığı ve 1976 yılında ise onaylandığı,
- 13071 ada 8 parselin mülkiyetinin S.S. Hekimköy Yapı Kooperatifine ait olduğu ve Çayyolu tapulama 169 ve 771 sayılı parsellerden oluştuğu, tapulama parselleri imar planı öncesinde toplam 34875 m2 iken düzenleme ortaklık payı (DOP) kesintileri yapıldıktan sonra parselasyon planı ile 22757 m2 olarak tescil edildiği ve imar ada, parsellerine dönüştüğü,
- İmarın 13636 ada 1 ve 2 parsellerinin ise Çayyolu 145 no‘lu tapulama parselinden oluştuğu, İmar Planı öncesinde 37250m2‘ olduğu, yasal kesintiler yapıldıktan sonra Parselasyon planı ile 25638 m2 olarak imar parseli olarak tescil edildiği, (Ek :2)
Ayrıca, mevcut 1/1000 ölçekli İmar Planında (Ek :3);
- 13071 ada 8 parselin 13170 m2 büyüklüğünde olduğu, parselin kullanım kararının "Yüzme Havuzu ve Sosyal Tesisler Alanı" olarak belirlendiği ve yapılaşma koşullarının Emsal=0.25, Hmax= 9.50m. olarak belirlendiği,
- 13636 ada 1 parselin 2520 m2‘ ve "Ticaret" kullanımında olduğu,
- 13636 ada 2 parsel ise 1483 m2 ve "Kültür Alanı" kullanımında olduğu,
hususları tespit edilmiştir.
Ancak, daha sonraki süreçte bu parsellerle ilgili plan değişikliği talepleri olduğu ve bu süreçlerle ilgili,
- 13636 ada 1 ve 2 parseller ile 13071 ada 8 parsel için, bugün yapılanlara çok benzer nitelikteki kullanım kararı değişiklikleri içeren 1/5000 İmar Planı Değişikliği teklifi Büyükşehir Belediye Meclisinin 19.01.1995 tarih ve 45 sayılı kararı ile kabul edilmiş, FAKAT, ALINMIŞ OLAN BU KARAR; ANKARA 4.İDARE MAHKEMESİNİN 06.11.1996 GÜN VE E:1995/622, K:1996/1401 SAYILI KARARI ( Ek- 4) İLE İPTAL EDİLMİŞTİR.
- Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının TEMYİZ İSTEMİ ise DANIŞTAY 6. DAİRESİNİN 17.02.1998 GÜN VE E:1997/906, K:1998/872 SAYILI KARARI İLE REDDEDİLMİŞTİR ( Ek-5).
Nazım Plan değişikliğine konu edilen bu yerlerden 13071 ada 8 parsel (Yüzme Havuzu ve Sosyal Tesisleri Alanı) üzerinde yapılaşma şartlarının belirsiz olduğu gerekçe gösterilerek yapılaşma şartlarının belirlenmesi amacıyla, mülkiyet sahibi Hekimköy Konut Yapı Kooperatif Başkanlığınca önerilen ve yapılaşma şartlarını E=0,25, ve Hmax= 9.50m olarak belirleyen plan değişikliği talebi, Çankaya Belediye Meclisi tarafından 29.01.1999 tarih ve 22 sayılı kararı ile uygun görülmüş ve Büyükşehir Belediye Başkanlığınca da 09.03.1999 tarihinde onaylanmıştır (Ek-6).
Ayrıca, 13636 ada 1 ve 2 no‘lu parsellerin tek parsel haline getirilerek ve kullanım kararının "Ticaret ve Kültürel Tesis Alanı" olarak belirlendiği, ticaret için E=1 (2520 m2 inşaat alanı), Kültürel Tesis alanı için E= 0,50 (741m2 inşaat alanı) öneren bir başka plan değişikliği teklifi, Çankaya Belediye Meclisinin 08.06.2005 gün ve 480 sayılı kararı ile (Ek:7) kabul edilmiş fakat, anılan karar Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 11.10.2005 gün ve 2661 sayılı kararı ile REDDEDİLMİŞTİR.(Ek:8)
Ancak, alınmış yargı kararlarına ve sonrasındaki değişiklik teklifini red eden Ankara Büyükşehir Belediye Meclis kararına rağmen, söz konusu parsellerle ilgili plan değişikliği talepleri sürmüş ve bu kez de Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 12.09.2008 tarih ve 2331 nolu kararı ile onaylanan ve tarafımızdan dava edilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği gündeme gelmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmeliğinde Nazım İmar Planı ; "Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plandır" şeklinde tanımlanmaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, nazım imar planlarının yol gösterici, alt ölçek planların hazırlanmasına dayanak olan genel kararların üretildiği planlar olması gerekmektedir.
Bu husus, 8. İdare Mahkemesinin E:1995/1140, K:1996/1177 sayılı kararında da "1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı çerçevesinde plan bütünlüğünü münferit olarak değiştirmenin planlama esaslarına aykırı olduğu, Nazım İmar Planı ile Uygulama İmar Planındaki detay kararların alınamayacağı" şeklinde hükme bağlanmış olup, benzer bir dava için alınan DANIŞTAY 6. Dairesinin E:1997/2891, K:1998/2542 sayılı kararında da aynı konu vurgulanmaktadır.
Yine, 3194 sayılı İmar Kanununun, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik 27/2. maddesinde, "İmar planındaki bir sosyal ve teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir" denilmektedir. Bu durumda, halen geçerli 1/1000 ölçekli İmar planına göre parselde daha önce yer alan Kültür Alanı kullanımı ve yüzme havuzu ve kulüp binası alanı için eşdeğer başka bir alan önerilmeden bu alanların ticaret ve konut alanına dönüştürülemeyeceği hükme bağlanmış olmaktadır.
Ayrıca, özellikle Yüzme havuzu ve kulüp binası için kullanım kararı değişikliği gerekiyor ise EMSAL DEĞERİ ARTIRILMADAN YENİ BİR SOSYAL TESİS ALANI ÖNERİLMELİDİR. KALDI Kİ, 1/5000 NAZIM PLAN DEĞİŞİKLİĞİ İLE HEM SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİS ALANLARI KALDIRILMAKTA, HEM DE İLAVE SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI ile YEŞİL ALAN İHTİYACI GEREKTİRECEK ÇOK SAYIDA KONUT KULLANIMI ÖNERİSİ KABUL EDİLMEKTEDİR. Şöyle ki;
Nazım Planla şimdi verilen 28000m2‘lik konut alanında oluşacak nüfusun "yeşil alan ve sosyal donatı ihtiyacı parselde ve yapılacak proje içinde karşılanacaktır" şeklinde hiçbir dayanağı olmayan bir plan notu ile çok önemli olan bu husus geçiştirilmeye çalışılmıştır.
Nazım imar planında yapılan değişiklikle yeni getirilen emsalin yol açacağı yeni nüfusun gerektirdiği sosyal ve teknik donatı alanı ile ilgili bir düzenlemeye yer verilmemektedir. Bu gereksinimin parselde ve proje içinde karşılanacağı varsayılmaktadır. Ancak bu hususta bir düzenleme, yürürlükteki mevzuata aykırıdır. Zira, İmar mevzuatı, nüfus artışı halinde gereken yeni sosyal ve teknik donatının ayrılmasını zorunlu kılmaktadır. Öte yandan artan yapı ve nüfus yoğunluğu nazım imar planının temel kararlarında önemli farklılıklar yaratmaktadır. Dolayısıyla dava konusu işlem temel kurallar açısından bir plan değişikliği olmaktan da uzaklaşmaktadır.
Basit bir hesapla 28000m2 inşaat alanı / 145m2 daire = 193 daire-konut, 193 konut X 4 (aile büyüklüğü) 772 kişi, 772 kişi X 10 m2 (kişi başı yeşil alan) = 7720 m2 yeşil alan ihtiyacı doğmaktadır. Bu basit hesaptan da görüleceği üzere 13170 m2‘lik imar parselinin neredeyse 2/3‘ünün bu amaçla ayrılması gerekmektedir. Buna ilişkin alınmış bir karar da maalesef yoktur.
Bütün bu hususlara ilave olarak, 12.09.2008 tarih ve 2331 sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararında yer alan "Genel Hükümler" başlıklı A bendinin 3. Maddesinde bina giriş kotuna isabet eden kotun proje müellifince seçileceğinin belirtildiği, 4. Maddesinde binalar arasında mesafe şartı aranmayacağı düzenlemesi ile İmar Yönetmeliğine aykırı özel düzenlemelere gidilerek inşaat alanının artırılabilmesinin yollarından birisi olarak açığa çıkan bodrumların inşaat emsaline dahil edilmemesinin teşvik edildiği anlaşılmaktadır.
Bu husus, genel hükümlerin ardı sıra düzenlenen "13071 ada 8 nolu parsel için" başlıklı B bendinde yer alan "0,00 kotu altında siteye ait, sosyo kültürel tesis, yönetim, spor salonu ve çok amaçlı salon ve galerilerin yer alabileceği belirtilerek bu alanların net inşaat alanına dahil olmadığı" ifadesi ile açıklık kazanmaktadır.
Ayrıca, 13636 ada 1 ve 2 parsellerin cephe aldığı yollardan çekme mesafelerinin bütün cephelerde 5 m‘ye kadar düşürüldüğü, fakat bu düzenlemenin de İmar Yönetmeliğine aykırılık taşıdığı, 20 m. genişliğinde olan arterden çekme mesafesinin düşürülmesinin çevre yapılaşmaları da olumsuz yönde etkileyeceği açıktır.
13630, 13631, 13632, 13633 (Ticaret-Sosyal ve Kültürel Tesis), 13634, 13635, 13636, 13637, 13638, 13639, 13640, 13641, 13643, 13644 (İlkokul), 13071 (Yüzme Havuzu ve Sosyal Tesisleri) imar adalarından oluşan S.S. Hekimköy Yapı Kooperatifine ait imar planı bir bütün olarak onaylanmış ve aynı plan ile yasal kesintiler yapılarak alınan düzenleme ortaklık paylarından okul alanı, yollar ve yeşil alanlar oluşturulmuştur. Gene bu plan bütünü içerisinde imar yönetmeliği uyarınca kişi başına ayrılması gereken Sosyal ve kültürel tesis alanları ile ticaret alanları kooperatifin mülkiyetinde kalmıştır. Yaklaşık 150 konuttan oluşan Kooperatifin nüfusuna yetecek oranda ayrılmış olan sosyal ve kültürel tesis alanları ile ticaret alanı bugün yeni bir düzenlemeye tabi tutulmaya çalışılmakta ve yeni nüfus ataması yapılmakta ve emsaller civarda bulunan diğer konut alanlarının imar haklarına da tecavüz edecek biçimde arttırılmaya çalışılmaktadır.
Bu yaklaşım, imar hukuku ve ilgili mevzuatlara aykırı olduğu kadar, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan ve bu plan değişikliği içinde bağlayıcı nitelik taşıyan 1/25000 ölçekli 2023 Ankara Nazım İmar Planına da aykırılık taşımaktadır. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.02.2007 gün ve 525 sayılı kararı ile onaylanan 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planının B.2.1.3 başlıklı "Planlı Yapılaşmasını Tamamlamamış Alanlar" da uygulanacak esasları belirleyen plan hükmü ile "Onaylı imar planları ile getirilen koşullar dışında Planlı-Yapılaşmamış Konut Alanlarında tek parselde veya birleştirilmiş parsellerde yapı ve nüfus yoğunluğunu arttıracak, inşaat alanı ve kat adedi değişiklikleri yapılmayacaktır" biçiminde düzenleme yapılmıştır.
Üst ölçek plan hükümleri tarafından da açıklıkla tarif edildiği üzere söz konusu plan değişikliği kent ve kamu yararına aykırıdır. Bölgede oluşmuş konut, nüfus yoğunluğu, ulaşım sistemi, sosyal donatı ve açık-yeşil alan dengesini de telafisi imkansız biçimde bozacağı açıktır. Bu durum "Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik"te belirtilen esaslara ve nüfusun gerektirdiği yeşil alan ve sosyal donatı ihtiyacına yönelik hükümlere aykırıdır.
Söz konusu plan değişikliği ile onaylı üst ölçekli planda bu alan için belirlenen yoğunluk değerleri arttırılmakta, nüfus, istihdam, ulaşım, yeşil alan, sosyal donatı dengeleri bozulmakta, kamu yararına aykırı, bireysel yarara hizmet eden kararlar alınmaktadır. Böylesi bir plan onaması keyfi uygulamaları, kişiye ve duruma özgü onamaları özendirmektedir.
Yukarıda belirtilen sebepler nedeniyle, belirtilen İmar Parsellerinde yapılan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliğinin onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 12.09.2008 tarih ve 2331 sayılı kararının ve plan değişikliğinin iptaline karar verilmesini talep etmek gerekmiştir.
Nazım imar planında bu boyutlarda bir farklılık yaratan işlemin gerçekleştirilmesi, yasal değildir. Niteliği gereği değişiklik kapsamında dahi olmayan işlemle ilgili yürütmeyi durdurma kararı verilmemesi halinde, geri dönülmesi olanaksız zararlar oluşacaktır.
