Statüsü ve kullanım biçimi özel bir yasa ile belirlenmiş olan AKM alanındaki her türlü yapılaşma kararı, Cumhurbaşkanının (veya Başbakanın) başkanlık ettiği Milli Komite tarafından verilmektedir. Ancak, kentin en merkezi ve prestijli bölgesinde 141,3 hektarı kapsayan AKM alanı, sayıları ve yoğunluğu her geçen gün artan kaçak yapılarla plansız, denetimsiz ve bakımsız bir alana dönüşmekte, kaçak yapıların yıkılmasına ilişkin olarak alınan Milli Komite kararları uygulanmamaktadır.
26.09.1980’de yürürlüğe giren 2302 sayılı “Atatürk’ün Doğumunun 100’üncü Yılının Kutlanması ve ‘Atatürk Kültür Merkezi Kurulması Hakkındaki Yasa”ya göre Kızılay ile Ulus arasında Atatürk Bulvarının batısında kalan 141,3 hektar alanı kapsayan bölge, Atatürk Kültür Merkezi (AKM) alanı olarak belirlenmiştir. 2302 sayılı Yasanın 23.04.1981 tarih ve 2450 sayılı Yasa ile değişik 3. maddesinde, “.... bu alan içerisinde; Milli Mücadele tarihini, Türk Halk Kültürünü ve sanatlarını tanıtan yerler ve çeşitli müzeler, çeşitli sahneler ve toplantı salonları, sergi alanları, arşiv ve kitaplıklar, atölyeler ve benzeri yerlerden meydana gelen Atatürk Kültür Merkezi ile Milli Komitece saptanacak tesis ve alanlar bulunur. Bunların dışında Atatürk Kültür Merkezi alanına hiçbir yapı yapılamaz” hükmü yer almaktadır. AKM alanı içindeki bütün tesis ve alanlar ile Milli Komitece tespit edilecek tesis ve alanlar, 11.08.1987 tarih ve 2876 sayılı Yasanın 104. maddesinde Kültür (ve Turizm) Bakanlığı’na tahsis edilmiştir. 2450 ve 2876 sayılı yasalara göre, AKM alanındaki her türlü yeni yapılanma, Milli Komite tarafından karar alınması halinde mümkündür.
Bu yasalara rağmen AKM alanında kamu ve özel sektör tarafından yapılan HAVAŞ Terminali, Stat Kafeterya ek binası, taksi durakları, çay ocakları, egzoz emisyon servisi gibi kaçak yapılar bulunmaktadır.
AKM alanındaki kaçak yapılaşma süreci, hukuki açıdan ve kent planlama ilkeleri açısından değerlendirildiğinde öne çıkan unsurlar şunlardır:
1) Doğudan Atatürk Bulvarı, batıdan İskitler Caddesi, kuzeyden İskitler ve İstanbul Caddeleri, güneyden Hipodrom Caddesi ve Talat Paşa Bulvarı ile çevrili olan AKM alanında yaşanan sorunların temelinde, alanın tamamına ilişkin olarak, yasanın belirlediği amaç ve kullanımlar doğrultusunda bir planın yapılmaması yatmaktadır. Alandaki yapılaşmalar, ya gündelik gelişmeler ve gereksinimler doğrultusunda Milli Komite tarafından alınan parçacı kararlar doğrultusunda, ya da izinsiz kaçak yapılaşmalarla belirlenmiştir.
2) AKM alanındaki kaçak yapılaşmaların çoğunluğu, yasalara uymak ve yasaları uygulamak konusunda topluma öncülük etmesi ve örnek olması gereken kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilmiştir.
3) AKM alanındaki kaçak yapıların yıkılmasına ilişkin olarak Milli Komite tarafından çok sayıda karar alınmasına ve ilgili kurumlara yazılı uyarılar yapılmasına karşın, fiili durumda hiçbir değişiklik olmamıştır.
Sonuçta ;
•Başkent Ankara’nın merkezinde yasalar ve Milli Komite kararları uygulanmamakta;
•Statüsü ve kullanım biçimi özel yasa ile tanımlanmış olan AKM alanı, amacına uygun bir şekilde geliştirilmemekte,
•AKM alanı her geçen gün sayıları ve yoğunlukları artan kaçak yapılarla plansız, denetimsiz ve bakımsız bir alana dönüşmektedir.
AKM alanında yaşanan bu olumsuz sürecin sona ermesi için, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Başkanlığına bağlı Milli Komite Genel Sekreterliği’ni, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı ve Ankara Valiliği’ni yasalarla tanımlanan yetkilerini kullanarak kaçak yapıların yıktırılması ve bu alanın amacına uygun olarak kentimize kazandırılması için bütüncül bir planın hazırlanarak yaşama geçirilmesi konularında göreve çağırıyoruz.
TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI ANKARA ŞUBESİ