Karayolları Trafik Kanununda yapılan bir değişiklikle sürücülerin yaya ve okul geçitlerinde yayalara geçiş önceliği verme zorunluluğu, bu kurala uymayanlara ise idari para cezası uygulaması tanımlandı. Düzenlemeyi takiben, ülke genelinde "Öncelik Hayatın, Öncelik Yayanın" kampanyası ile farkındalık artırma çalışmaları yürütülmeye başlandı.
Yaya haklarının kanunlarla güvence altına alınması ve kamu bilincini artırma çalışmalarının yürütülmesi önemli olsa da yaşadığımız kentler yayaların öncelikli olmadığını göstermekte:
- TUİK istatistiklerine göre, 2002-2017 yılları arasındaki 15 yılda ülke genelinde trafik kazaları nedeniyle yaşamını kaybedenlerin oranı %81,5, yaralananların oranı ise %158 artmıştır.
- EGM Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı istatistiklerine göre yalnızca 2017 yılında, ülke genelinde trafik kazaların %17‘si yayaya çarpma sonucunda yaşanmıştır. Trafik kazası nedeniyle Türkiye genelinde 7.427 kişi yaşamını kaybetmiş, 300.383 kişi yaralanmıştır. Ankara ilinde ise 391 kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmiş, 19.537 kişi ise yaralanmıştır.
- Trafik güvenliği açısından dünyanın en güvenli şehirleri arasında Tokyo, Stockholm, Londra, Paris, Berlin ve Hong Kong gibi büyük nüfus barındıran metropoller yer alırken; trafik kazası nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı 100.000 kişi başına; Hong Kong‘ta 1.8, Londra‘da 1.6, Tokyo‘da ise 1.3 kişidir. Yaklaşık 5.5 milyon insanın yaşadığı Ankara‘da ise 2017 verilerine göre trafik kazalarında 100.000 kişide 7.1 insan hayatını kaybetmiştir. Yani Ankara‘da yaşanan ölümlü trafik kazaları, trafik güvenli kentlere göre 4-5 katı daha fazladır.
Ulaşımda güvenliğin sağlanması ve belirtilen "Yaya Öncelikli Trafik" anlayışının gerçekten uygulanabilir olması için yapılan yasal düzenleme oldukça yetersizdir. Yıllardır Ankara‘da inşa edilen altgeçitler ve katlı kavşaklar ile otomobillerin son derece yüksek hızda seyahat etmesini sağlayacak politikalar benimsenmektedir. Benzer şekilde yine kent içinde karayolu ulaşımını rahatlatmak adına sürekli yollar genişletilmektedir. Karayollarını yayaların güvenli seyahatini sağlayabileceği ölçeğin çok ötesinde genişleten ve karayolu üzerinde ulaşımı hızlandıran hakim anlayış sonucunda yayalar karşıdan karşıya geçebilmek için ya üst ve altgeçitlere mahkum edilmekte ya da çok kısa trafik ışığı süreleri içinde kent merkezinde koşturmaktadır.
Bu noktada söz konusu yaya önceliğinin sağlanabilmesi için başta motorsuz ulaşımın teşvik edilmesi şarttır. Kentlerin yaya odaklı gelişmesi sağlanmalı, herkes için toplu taşıma güvenli, konforlu ve ucuz olmalı, bisiklet kullanımı özendirilmeli, yaya geçitlerinde geçiş süresi yaşlı, engelli ve çocuklara göre ayarlanmalıdır. Yaya ve engellileri gözetmeyen, motorsuz ulaşımı teşvik etmeyen ulaşım politikaları, ulaşımda güvenliği sağlamakta yetersiz ve samimiyetsizdir!
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
