TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI ANA SAYFASI

ÜLKEMİZDE “ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMLERİ”NİN LİSANS EĞİTİMİNE BAŞLAYABİLMESİ İÇİN BELİRLENEN ASGARİ ÖLÇÜTLER (KASIM 2011)

Ülkemizdeki üniversitelerde son on senede yedi adet şehir ve bölge planlama bölümü açılmış ve 2010 yılı itibariyle toplam şehir ve bölge planlama bölümü sayısı yirmiye ulaşmıştır. Halen on iki şehir ve bölge planlama bölümünde lisans düzeyinde eğitim verilmekte; ancak yeni açılanlar dahil tüm bölümlerin çoğunda öğretim kadrosu, fiziki altyapı ve donanım yetersizliğine bağlı sorunlar yaşanmaktadır. Türkiye Planlama Okulları Birliği (TUPOB), Türkiye`deki şehir ve bölge planlama (ŞBP) bölümlerinin 2004 yılında bir araya gelerek ortak sorunlarını ele almak ve eğitim ve araştırmaya yönelik işbirlikleri geliştirmek amacıyla oluşturulmuştur. TUPOB son yıllarda ŞBP bölümlerinin sayısındaki bu artışı ve takibinde, öğretim kadrosu ve fiziki altyapı ve donanım eksiklikleri olan yeni bölümlerde lisans eğitimine başlanmasını ve mevcut planlama bölümlerinin de benzeri eksikliklerinin iyileştirilmemesini endişe verici bulmaktadır.

 

TUPOB`un bu endişelerinin temelinde, ülkemizde ŞBP lisans eğitimi verebilmek için gereken öğretim kadrosu ve fiziki altyapıya dair asgari ölçütlerin ve bu ölçütleri içeren stratejik bir çerçeve planın olmaması yatmaktadır. Dolayısıyla, bu tür ölçütler olmaksızın açılmış ve açılacak bölümlerde verilen eğitimin kalitesinin ulusal ve uluslararası seviyenin altına düşme tehlikesi ve planlama lisans eğitimine ayrılan maddi ve akademik kaynakların parçacıl ve verimsiz bir şekilde harcanması tehlikesi vardır.

 

Halbuki lisans düzeyinde ŞBP eğitiminin özellikleri ve bu eğitimi verebilmek için gereken asgari öğretim kadrosu ve fiziki altyapı gereksinimleri, birçok meslek alanının lisans eğitimi ve gereksinimlerinden çok farklıdır. Bu rapor, ülkemizde lisans seviyesinde ŞBP eğitimi verebilecek yükseköğretim kurumlarının niteliklerine dair stratejik bir çerçeve geliştirilmesi gerektiği inancıyla hazırlanmıştır. Buna katkı koymak üzere rapor, bir ŞBP bölümünün lisans düzeyinde eğitim verebilmesi için ne tür ve hangi seviyelerdeki ölçütleri karşılaması gerektiğini ele almaktadır.

 

Öğretim kadrosu ve fiziki altyapıya dair geliştirilecek bu ölçütler, lisans düzeyinde gerek yeni ŞBP bölümlerinin açılabilmesi gerekse mevcut bölümlerin eğitimlerine üst seviyede devam edebilmesi için bir eşik niteliğindedir. TUPOB`un bu raporu, 

 

(i) lisans seviyesinde eğitim verecek bir ŞBP bölümünün varlığı için gerekli asgari ölçütleri belirlemeyi, 

(ii) bu ölçütlere dayanarak mevcut planlama bölümlerinin durumunu değerlendiren tespitler yapmayı ve 

(iii) yeni veya mevcut ŞBP bölümlerinin lisans eğitimi vermek üzere niceliksel ölçütler üzerinden nasıl geliştirilmesi gerektiğine dair yol göstermeyi amaçlamaktadır. 

 

Raporun Birinci Kısmı, ülkemizdeki ŞBP bölümlerinin lisans öğrenci ve mezuniyet sayıları ile kamu ve özel sektörün şehir plancıları için mevcut istihdam olanaklarını karşılaştırarak öncelikle "Türkiye`de lisans eğitimi veren yeni bir ŞBP bölümü gerekiyor mu?" sorusuna cevap aramaktadır. İkinci Kısım, şehir ve bölge planlama lisans eğitiminin yapılabilmesi için gerekli asgari ölçütleri belirlemeye yöneliktir. Bunun için, bu eğitimin kendine has özelliklerini sıralamakta ve yurtdışındaki başarılı örnekler ve TUPOB üyesi ŞBP bölümlerinin görüşleri üzerinden yeni ŞBP açmak için gerekli ölçütleri belirlemektedir. Üçüncü Kısım, bu ölçütlere dayanarak mevcut ŞBP bölümlerinin durumunu değerlendirmektedir. Sonuç Kısım, raporun 4 ortaya koyduğu niceliksel ölçütler üzerinden lisans eğitimi veren ve verecek olan ŞBP bölümlerinin nasıl geliştirilmesi gerektiğine dair değerlendirme yapmaktadır.

 

 

"Ülkemizde "Şehir Ve Bölge Planlama Bölümleri"nin Lisans Eğitimine Başlayabilmesi İçin Belirlenen Asgari Ölçütler" (2011 Kasım) ilişkin hazırlanan rapor ekte yer almaktadır. Rapora doğrultusunda  değerlendirme yapılacak olursa;

 

Ülkemizde şehir planlama lisans eğitimi verebilmek için gereken öğretim kadrosu ve fiziki altyapıya dair asgari ölçütler eksiktir. Bu tür ölçütler olmaksızın açılmış ve açılacak şehir ve bölge planlama (ŞBP) bölümlerinde verilen eğitimin kalitesinin uluslararası seviyenin altına düşme tehlikesi ve şehir planlama lisans eğitimine ayrılan maddi ve akademik kaynakların verimsiz bir şekilde harcanması söz konusudur. 

 

TUPOB`un bu raporu öncelikle, ülkemizdeki ŞBP bölümlerinin lisans öğrenci ve mezuniyet sayıları ile kamu ve özel sektörün şehir plancılar için mevcut istihdam olanaklarını karşılaştırarak, Türkiye`de lisans eğitimi veren yeni bir ŞBP bölümü açmanın ve mevcut bölümlerde 2008 yılından beri yaşanan lisans öğrencisi kontenjan sayısındaki artışların sadece diplomalı ama işsiz şehir plancısı sayısını arttıracağını vurgulamıştır. Yeni bölüm açmak ve öğrenci kontenjan sayısını arttırmak yerine, önemli olan mevcut ŞBP bölümlerinin eğitim, öğretim üyesi kadrosu, fiziki altyapı ve donanıma dair sorunlarının incelenmesi ve çözümler üretilmesi, bulundukları kent ve bölgeye katkılarının ve mezunlarının iş bulabilme olanaklarının arttırılması için çaba harcanması gerekmektedir. 

 

Devamında, şehir planlama lisans eğitiminin nitelikli bir düzeyde yapılabilmesi için gerekli ölçütler belirlenmiştir. Bunun için önce bu eğitimin kendine has özellikleri sıralanmıştır. Bu özelliklerin başında, "stüdyo eğitimi" veya "stüdyo" diye adlandırılan ve tasarım, plan ve proje geliştirme ve uygulama ağırlıklı eğitimin olmasıdır. Bu eğitimin niteliği, öğretim elemanının bir ders saatinde ilgilenebileceği öğrenci sayısının belli seviyelerde tutulmasına bağlıdır. ŞBP stüdyo eğitiminin verildiği derslik ise diğer derslik alanlarından farklı fiziki, donanım ve konfor koşulları gerektirmektedir. Ayrıca günümüz teknolojik gelişmeleri, tasarım alanlarına dair yazılımların lisanslı olarak yüklü olduğu ve her öğrencinin erişimine açık olan bilgisayar laboratuarları desteklenmiş ŞBP eğitimini şart koşmaktadır. Planlama bölümünün açıldığı kentin sosyo-ekonomik düzeyinin gelişmişliği ve bölümün kent merkezine coğrafi yakınlığı da, kentsel gözlem ve analizlerin önemli olduğu ŞBP eğitiminin kalitesi ve zenginliği için çok önemlidir. İlgili olarak, diğer kentlerde gözlem, araştırma ve analiz yapmak üzere gerçekleştirilecek teknik gezi ve konaklamalar için ŞBP bölümlerine yeteri seviyede bütçe ayrılması ve/veya ayırabilen üniversitelerde yeni bölüm açılması gerekmektedir. 

 

Yurtdışındaki "başarılı" olarak addedilen şehir planlama bölümlerine bakıldığında; planlama eğitiminin kalitesini artırmak konusunda kadro sayısının yeterliliği, program ve kadro çeşitliliği, deneyimli kadronun bulunması, programların farklı disiplinlerin katkısıyla desteklenmesinin önemli olduğu söylenebilir. 

 

Gerek yurtdışı örnekleri gerekse ülkemizde yıllardır şehir planlama eğitimi veren TUPOB üyesi bölümlerin görüşleri değerlendirildiğinde, lisans düzeyinde şehir ve bölge planlama için (hem yeni açılacak hem de mevcut bölümlerin eğitim kalitesi için) gerekli öğretim kadrosu, fiziki altyapı ve donanım ve coğrafi erişilebilirlik ve finansal kapasiteye ilişkin asgari ölçütler ve öğrenci kontenjanına ilişkin azami ölçütler Rapor`da derlenmiştir. Buna göre özetle, TUPOB üyelerinin planlama bölümleri için öneri azami bölüm öğrenci kontenjanı veya "ideal şube/sınıf büyüklüğü" 25-30 veya 30-40 arasında değişmektedir. Ayrıca "2 /1 oranı"na dayanarak önerilen "öğrenci kontenjan sayısı" / "öğretim üyesi sayısı" oranı, bir ŞBP bölümünde lisans eğitimine başlanabilmesi için öğretim üyesi sayısının asgari 12 olması gerektiğini de önermektedir. Vurgulanması gereken diğer bir nokta da, bu asgari sayının sadece lisans eğitimi göz önünde bulundurularak hesaplanmış olmasıdır. Lisansüstü eğitimin verilmesi durumunda ise bu sayının yetersiz kalacağı ve lisans eğitimi için belirlenen asgari değerin iki katına çıkarak 24 olacağı açıktır. Yine öğrencilerin eğitimi ve ortak alanları ve öğretim elemanları ve idari personeli için gereken fiziki altyapı ve donanıma dair ölçütler Rapor`da sıralanmıştır. 

 

Bu ölçütlere dayanarak mevcut ŞBP bölümlerinin durumu değerlendirilmiştir. Buna göre, halen lisans eğitimi veren bu bölümlerin öğretim kadro sayısının arttırılması ve fiziki altyapı ve donanımlarının iyileştirilerek geliştirilmesi gerekmektedir. Özellikle 1990 yılı sonrasında kurulan ve henüz lisans eğitimine geçmemiş planlama bölümleri; nitelikli ve etkin bir planlama eğitimi verebilmeleri için henüz olması gereken asgari kadroya ulaşamamışlardır. Ayrıca 2008 sonrası birçok bölümde kontenjan artışı yaşandığı ve 2010 yılında bu artışın bazı bölümlerde iki katı olduğu hatırlanırsa, mevcutta öğretim üyesi başına düşen ortalama öğrenci sayısının ölçütlerle konan üst eşiği çoktan aştığı ortadadır. Öncelikle mevcut ŞBP bölümlerindeki öğretim kadrolarının iyileştirilmesi, güçlendirilmesi ve eğitim kalitesini yükseltmek için öğretim kadrosu üzerindeki öğrenci ve ders yüklerinin azaltılması gerektiğini göstermektedir. Mevcut durumu iyileştirmeden yeni planlama bölümleri açmak, ülkemizde lisans düzeyinde planlama eğitiminin kalitesini arttırmaktan ziyade, planlama eğitimi için ayrılan kaynakların parçalanması ve eğitim kalitesinin düşmesine yol açacaktır.


 

 

LİSANS DÜZEYİNDE AÇILACAK ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMLERİ İÇİN GEREKLİ ASGARİ ÖLÇÜTLER
(886 KB) (27.07.2012 10:00:47)

PDF uzantılı Makale dosyalarını veya diğer Ek Dosyaları okuyabilmeniz için
Adobe® Reader®'ın bilgisayarınızda yüklü olması gerekmektedir.
Adobe® Reader® yüklemek için

Bu sayfa 27.07.2012 gününden itibaren 1302 defa okunmuştur.